Tok Pisin: Regular Print

Updated ? hours ago # views See on WACS
PROVERBS
PROVERBS
1 1 Gutpela sindaun stori bilong Solomon pikinini man bilong Devit, king bilong Israel. 2 Ol dispela gutpela sindaun stori em bilong lainim na save long gutpela tingting na lainim long kisim gutpela tingting long ol samting i stap hait, 3 olsem na yupela inap long kisim tok orait inap long yupela i stap taim yupela wokim gutpela pasin na i stap stret na i stap wankain. 4 Dispela ol gutpela sindaun tu inap long givim gutpela tingting long ol man i nogat gutpela tingting na long givim save na em bai inapim long laik bilong ol yangpela man. 5 Larim ol man husait i gat gutpela tingting i harim na kisim bikpela save bilong ol na larim ol man husait inap long lukluk long tingting na skelim i ken kisim long bihainim gutpela rot, 6 long kisim tingting long gutpela sindaun na ol toktok na ol tok bilong ol man i gat save na ol tok bokis bilong ol. 7 Pasin bilong pret long God Yawe em i stat bilong kisim save, ol bikhet man i save givim baksait long pasin bilong gutpela sindaun taim ol i laik stretim ol. 8 Pikinini man bilong mi, harim gut taim papa i skulim yu na noken sakim tok bilong mama bilong yu taim em i laik lainim yu, 9 ol bai kamap olsem gutpela bilas long het bilong yu na nekles i raunim nek bilong yu. 10 Pikinini man bilong mi, sapos ol man bilong mekim sin i grisim yu, yu mas tok nogat long bihainim ol. 11 Sapos ol i tok, "Kam wantaim mipela, yumi slip na weit long kilim ol man, yumi hait na kilim ol man i nogat asua we i nogat as. 12 Yumi daunim ol taim ol i no dai yet, wankain olsem dai i kisim ol man i nogat sik, mekim ol olsem ol lain husait i pundaun insait long hul. 13 Yumi bai painim ol kain kain samting i dia tumas, yumi pulapim haus bilong mipela wantaim ol samting yumi bin stilim long ol arapela lain. 14 Yupela pilai satu wantaim mipela na yumi i ken skelim olgeta samting namel long yumi yet." 15 Pikinini man bilong mi, yu noken wokabaut i go daun wantaim ol, yu noken larim lek bilong yu i wokabaut i go long rot bilong ol, 16 lek bilong ol i ran i go long pasin nogut na hariap tru long kapsaitim blut. 17 Long wonem em i no gutpela long putim umben taim ol pisin i lukluk i stap. 18 Dispela ol man i slip na weit long kisim blut bilong ol yet, ol i putim umben bilong kisim laip bilong ol yet. 19 Dispela em i pasin bilong olgeta man husait i kisim ol samting long rot nogut, pasin bilong kisim ol samting long rot nogut em i rausim laip bilong ol man husait i holim i stap. 20 Gutpela tingting i singaut i stap long bikpela rot, nek bilong em i go antap long ol ples bung, 21 long het bilong bikpela rot i gat planti nois em i singaut i go, insait long ol geit bilong taun em i mekim toktok bilong em. 22 "Hamas taim, yupela ol man bilong toktok nambaut, i wok long mekim toktok i no stret? Hamas taim, yupela ol man bilong toktok i go bek bai yupela amamas long mekim tok i go bek na hamas taim, yupela ol bikhet man, yupela bai i no laikim save? 23 Putim yau gut taim mi stretim yu, mi bai kamautim ol tingting bilong mi i go long yupela na mi bai mekim ol toktok bilong mi i go bilong yupela i ken save. 24 Mi bin singaut na yupela i no laik harim, mi putim han bilong mi i go aut long yupela tasol i no bin gat wanpela man i stap long kisim. 25 Tasol yupela i bin sakim olgeta tok mi bin tokim yupela na i no bihainim tok bilong mi taim mi stretim yupela. 26 Mi bai lap long yupela taim bikpela hevi i kisim yupela na mi bai toktok bek long yupela taim bikpela hevi kam, 27 taim bikpela pret kam olsem bikpela win na bagarap i karamapim yupela olsem raunwin na taim pen o sore na pen long bodi o tingting kam antap long yu. 28 Na ol bai i singaut long mi na mi no inap bekim ol, ol bai laikim tru long kolim mi tasol ol i no inap painim mi. 29 Long wanem ol i no gat gutpela tingting long save na ol i no skelim na painim rot bilong pret long God Yawe, 30 ol i no inap bihainim toktok bilong mi na ol i no laikim mi stretim ol. 31 Ol bai kaikai frut bilong pasin bilong ol yet na wantaim frut ol yet bung na kamapim long en ol bai i pulap. 32 Long wonem ol man i no save tok stret bai dai taim ol givim baksait na ol pasin bilong nogat laikim bilong ol bikhet man bai i bagarapim ol. 33 Tasol husait ol man i harim tok bilong mi bai i stap gut na kisim malolo gut na ol i no inap pret long kisim bararap."
2 1 Pikinini bilong mi, sapos yu harim gut tok bilong mi na putim gut lo bilong mi long tingting bilong yu, 2 orait yu mas putim iyau bilong yu na harim gut olgeta tok i save givim yu gutpela tingting na kisim gutpela save long bel bilong yu. 3 Sapos yu laik kisim gutpela save na yu krai bikpela, 4 sapos yu wok hat long painim gutpela tingitng olsem man i save painim silva ol i haitim o olsem man i painim mani samting ol i haitim, 5 orait bai yu save long stap aninit long God Yawe na bai yu save gut long God. 6 Long wanem, God Yawe i save givim gutpela tingting na long maus bilong em, em i save givim gutpela tingting na save. 7 Em i pulapim tru gutpela tingting bilong ol man husait ol i painim em na em i save lukautim ol na ol i no inap bagarap, 8 em i save lukautim rot bilong ol man husait i mekim stretpela pasin na em i save was long ol man i bihainim em. 9 Na bai yu save long olgeta stretpela pasin, na bai yu wokabaut long gutpela rot. 10 Gutpela tingting bai kam insait long bel bilong yu na gutpela save bai kam long laip bilong yu. 11 Gutpela tingting bai banisim yu na gutpela save bai was long yu. 12 Ol bai helpim yu long rot bilong bagarap na long ol man bilong mekim tok nogut, 13 husait i no bihainim stretpela rot na wokabaut long tudak pasin. 14 Ol i save amamas taim ol i mekim kaikain pasin nogut, olsem na ol i save amamas tru long ol pasin nogut na i no save laik long bihainim stretpela pasin, 15 Ol i save bihainim rot i no gutpela na giamanim ol, ol i haitim rot bilong ol. 16 Gutpela tingting bai helpim yu long abrusim ol pamuk meri long ol kain kain tok nogut bilong ol. 17 Dispela meri i lusim ol wanlain bilong em long taim bilong yanpela bilong em na em i lusim tingting long tok promis bilong God. 18 Haus bilong dispela meri i soim rot bilong dai, na rot bilong igo long ol lain i stap long matmat. 19 Husait ol lain i save bihainim em i go, ol i no inap kam bek na ol i no inap painim rot bilong kisim laip. 20 Tasol yupela bai bihainim rot bilong ol gutpela manmeri na bihainim stretpela rot. 21 Ol lain husait i bihainim stretpela pasin bai stap gut oltaim oltaim na ol lain wantaim stretpela pasin bai i stap longpela taim long graun. 22 Tasol, ol man nogut bai i no inap i stap long graun na ol man i no bilip bai i lus.
3 1 Pikinini man bilong mi, yu no ken lusim tingting long tok bilong mi, lukautim gut skul tok bilong mi long bel bilong 2 yu, yu bai i stap longpela taim na longpela yia na bel isi bai i stap long laip bilong yu. 3 Yu no ken larim wanbel na stretpela pasin na pasin bilong bilip i mas lusim yu, pasim olgeta wantaim long nek bilong yu, raitim namel tru long lewa bilong yu. 4 Orait bai yu lukim gutpela pasin na bai yu gat gutpela nem long ai bilong God na long man. 5 Bilip long God Yawe wantaim olgeta bel bilong yu na yu noken tingting long save bilong yu yet, 6 long olgeta pasin bilong yu, yu mas luksave long God na bai em i mekim gut long yu. 7 Yu no ken kamap gutpela long lukluk bilong yu yet, pret long God wanpela tasol na givim baksait long ol pasin nogut. 8 Em bai i kamap orait long bodi bilong yu na bai yu pilim gutpela tru. 9 Onaim God Yawe wantaim ol gutpela moni samting bilong yu na wantaim nambawan kaikai yu kamapim long gaden bilong yu 10 na haus bilong bungim kaikai bilong yu bai i pulap na ol dram wara bilong yu bai i kapsait na pulap long nupela wain. 11 Pikinini man bilong mi, yu no ken lukim tok bilong God Yawe olsem samting nating na les long tok bilong em, 12 God Yawe i save stretim ol man em i save laikim ol, wankain olsem papa i save stap wantaim pikinini i harim tok bilong em. 13 Man i painim gutpela tingting i ken amamas, em bai i kisim gutpela tingting. 14 Wanem yu bungim long gutpela tingting i winim wanem silva bai i givim long bekim na wantaim win moni i winim gol. 15 Gutpela tingting i gutpela moa na i winim tru ol samting i dia tumas na i nogat wanpela samting yu laikim bai i wankain long 16 em. Em i gat ol longpela taim long han sut bilong em, long han kais bilong em i gat planti gutpela samting na bikpela 17 prais. Ol pasin bilong em i gutpela pasin na em i wokabaut wantaim bel isi. 18 Em i diwai bilong laip, husait i holim em i mas holim strong, ol lain i holim dispela i save amamas. 19 Long gutpela tingting God Yawe i wokim graun, wantaim gutpela tingting em i mekim heven i kamap. 20 Wantaim save bilong em olgeta hap graun i bruk na i op na klaut i lusim wara i kam daun. 21 Pikinini man bilong mi, yu mas toktok yet long kot bilong God na gutpela save, yu noken lusim samting yu lukim long ol. 22 Ol bai i olsem laip long sol bilong yu na bilas i gutpela long werim long nek bilong yu. 23 Orait bai yu wokabaut long gutpela rot na yu no inap kisim bagarap long lek bilong yu, 24 taim yu slip i go daun, yu bai i no inap pret, taim yu slip i go daun, yu bai slip gut. 25 Yu no ken pret long hait tingting bai bagarapim yu wantaim ol man nogut, taim em i kamap, 26 God Yawe bai i stap wantaim yu na bai mekim lek bilong yu i abrusim umben bilong kisim man. 27 Yu no ken holim bek gutpela samting long man husait bai i kisim, taim em i stap long han bilong yu long mekim. 28 Yu no ken tok long wantok bilong yu, "Go na yu kam bek long tumoro na bai mi givim yu," taim yu gat moni wantaim yu. 29 Yu noken wokim tingting long bagarapim wantok bilong yu, em man i save stap klostu long yu na save gut long yu. 30 Yu noken kros wantaim man i nogat asua, taim em i no mekim wanpela samting long bagarapim 31 yu. Yu noken harim tok bilong man nogut o bihainim laik bilong em. 32 Man i no save bihainim laik bilong God i no stap long tingting bilong God Yawe, tasol em i kisim stretpela man i kam long strongpela bilip bilong em. 33 God Yawe i putim tok bilong bagarapim ol man nogut, tasol em i save mekim gut long ol stretpela manmeri. 34 Em i save giamanim ol man bilong tok giaman, tasol em i save stap wantaim ol man i daunim ol yet. 35 Ol manmeri i gat gutpela tingting bai i kisim biknem, tasol ol man nogut bai i kisim sem nogut.
4 1 Ol pikinini man, harim gut ol tok stia bilong papa bilong yupela na putim yau gut na bai yu luksave long wanem rot yu bai i gat save. 2 Mi givim yu gutpela tok stia, olsem na noken lus tinting long ol tok mi bin skulim yu. 3 Taim mi bin stap wanpela pikinini man bilong papa bilong mi na stap olsem wanpela yangpela pikinini bilong mama bilong mi, 4 em i bin skulim mi gut na tokim mi olsem, "Yu mas haitim tok bilong mi long bel bilong yu na lukautim gut ol lo bilong mi na bai yu stap laip. 5 Kisim gutpela save na mas i gat save, noken lus tingting na les long ol tok i kam aut long maus bilong mi 6 na noken givim baksait na lusim gutpela save na em bai lukautim yu, yu mas laikim gutpela save na em bai lukautim yu i stap gut. 7 Gutpela save em i dia tumas, olsem na kisim gutpela save na givim olgeta samting bilong yu long kisim save. 8 Lukautim gutpela save na em bai apim yu i go antap, em bai givim ona long yu taim yu holim em klostu long yu. 9 Em bai i olsem flawa bilong ona i stap antap long het bilong yu na i olsem naispela hat bilong king i stap long yu." 10 Harim gut, pikinini man bilong mi, putim yau gut long ol tok bilong mi na bai yu stap longpela taim long dispela graun. 11 Mi stiam yu long rot bilong gutpela save na mi soim yu long stretpela rot bilong i go. 12 Taim yu wokabaut, nogat wanpela man bai sanap na pasim rot bilong yu na sapos yu ran, bai yu i no inap pundaun. 13 Holim strong ol tok stia mi bin givim yu, noken larim em i go, lukautim gut long wanem em i olsem laip bilong yu. 14 Noken bihainim rot bilong pasin nogut na noken go wantaim ol man i save mekim pasin nogut long rot bilong ol. 15 Stap longwe na noken go long dispela rot, tanim na go long narapela rot. 16 Long wanem, ol bai i hat tru long slip inap ol i mekim pasin nogut na ol bai i nogat gutpela malolo inap ol i pundaunim narapela long sin. 17 Long wanem, ol i save kaikai bret bilong mekim pasin nogut na dring wain bilong bel hevi na kirapim pait. 18 Tasol rot bilong ol stretpela manmeri i olsem namba wan lait i save kamap bikpela na sain strong inap dei i kamap ples klia olgeta. 19 Tasol rot bilong ol man i save mekim pasin nogut i olsem bikpela tudak, ol i no save wanem rot ol i go long en na ol bai pundaun karangi. 20 Pikinini man bilong mi, harim gut tok bilong mi na putim yau gut long ol wanem tok mi mekim. 21 Noken larim ol dispela tok i go hait long ai bilong yu na lukautim gut long bel bilong yu. 22 Olsem na tok bilong mi i olsem laip long ol man husat i painim na i olsem gutpela bodi i nogat sik long ol. 23 Larim bel bilong yu i stap gut, was na lukautim gut long wanem, ol gutpela samting bilong laip i save ron olsem wara i kam aut long bel bilong yu. 24 Putim ol tok i no stret na ol tok bai stiam yu i go long rot nogut i stap longwe long yu. 25 Larim ai bilong yu i mas lukluk i go pas na lukluk stret long wanem rot yu bai go long en. 26 Mekim rot bilong yu long wokabaut mas stap stret na bihain olgeta rot yu laik go long en bai i orait na nogat birua i bungim yu. 27 Taim yu wokabaut, noken lukluk i go long han sut o long han kais bilong yu, putim lek bilong yu i go longwe long ol pasin nogut.
5 1 Pikinini man bilong mi, stap isi na harim gutpela tingting bilong mi na wanem yu harim bai yu save, 2 olsem na yu inap wokabout long rot na maus bilong yu bai lukautim tingting bilong yu. 3 Orait maus bilong ol meri i save mekim pasin nogut i pulap wantaim swetpela kaikai na maus bilong em i swet tumas na winim oil, 4 tasol long pinis em i winim marasin diwai na ol i katim olsem bainat. 5 Lek bilong em i go daun long ples bilong dai man na traim long bihainim lek mak bilong ol. 6 Em i no givim gutpela tingting long rot bilong wokabout long laip. Na lek mak bilong em i go nabout na em i no save wanem hap em i go. 7 Nau pikinini man bilong mi, yu harim na no ken tanim bek long toktok i kam autsait long maus bilong mi. 8 Lukautim wokabout bilong yu na stap longwe long em na no ken kam klostu long dua bilong haus bilong em. 9 Long dispela rot yu bai i no i naip givim ona i go long ol arapela lain o yia bilong laip bilong yu long ol trangu manmeri, 10 ol man bilong arapela ples bai i no inap i go long bikpela kaikai bilong ol man i gat planti samting, wanem yu bin wokim bai i no inap i go insait long haus bilong ol man yu no . 11 Taim laip bilong yu i pinis yu bai pilim pen long bodi na olgeta samting long bodi bilong yu bai i pinis. 12 Bai yu tok, "Bilong wanem mi les tru long bihainim skul toktok na bel bilong mi i no laikim ol i helpim mi! 13 Bai mi no inap bihainim tok bilong tesa bilong mi o bai mi yet mi harim long yau bilong mi wanem tesa i tok. 14 Klostu taim bai mi pinisim na bagarapim olgeta man long namel ples, insait long bikpela bung bilong ol manmeri." 15 Dring wara long baket bilong yu na dring wara i save ran long hulwara bilong yu yet. 16 Sapos ol liklik sed i pulap na kapsait long olgeta hap na ol liklik wara i ran insait long ples we ol manmeri i save raun long em? 17 Larim ol bilong yu yet na i no long ol man i kam long arapela ples wantaim yu. 18 Bai yu inap larim pasin bilong yu i kamap blesing long arapela na yu mas amamas long meri bilong yu taim yu stap youngpela yet. 19 Nau em i laikim olgeta wankain na olsem marimari. Larim em i givim kaikai long inapim yupela long olgeta taim na bai yupela i go yet na bai yupela i pilim amamas olsem em i laikim yupela. 20 Olsem wanem long yu pikinini man bilong mi, em i laik kam autsait long pasin nogut, bilong wanem yu wari tumas long susu bilong meri bilong arapela man? 21 God Yawe i lukim olgeta samting ol man i mekim na lukim olgeta lek mak em i bin wokabout long en. 22 Ol bai skelim ol les man long pasin nogut ol i mekim, sin bilong em bai holim em strong. 23 Em bai i dai bilong wanem em i painim gutpela rot, em i kisim ol i go long rot nogut na em i mekim pasin i no stret.
6 1 Pikinini man bilong mi, sapos yu putim moni bilong yu arere long givim dinau long wantok bilong yu husait i laikim na yu mekim tok promis long givim dinau moni bilong yu long sampela lain yu no save long en, 2 orait yu putim umben long yu yet long tok promis bilong yu na toktok long maus bilong yu yet bai i holim yu. 3 Taim ol i holim yu long toktok bilong yu yet, pikinini man bilong mi, mekim olsem na helpim yu yet. Taim yu pundaun long han bilong ol wantok bilong yu, go daunim yu yet na toktok wantaim ol wantok bilong yu. 4 Noken mekim ai bilong yu i slip na i pas. 5 Helpim yu yet olsem dia i ranawe long han bilong man bilong painim abus na olsem pisin i ranawe long han bilong man bilong painim pisin. 6 Lukluk long anis, yu les man, tingim em i stap olsem wonem na kisim gutpela tingting. 7 Em i no gat lida, ofisa or bosman, 8 tasol em i save painim kaikai long taim bilong san na long taim kaikai i mau, em i save bungim ol kaikai em bai kaikai long en. 9 Hamaspela taim yu bai slip, yu les man? Wonem taim bai yu kirap long slip bilong yu? 10 ''Liklik slip na slip liklik taim moa, pasim han bilong yu na kisim liklik malolo'' 11 na yu bai stap rabis tru olsem stilman i stilim pinis olgeta samting bilong yu na ol samting yu laikim em bai bagarap olsem ol soldia i bagarapim ol. 12 Man i no gat gutpela tingting, man bilong mekim pasin nogut i save stap long tok giaman bilong em yet, 13 em i save pasim ai bilong em i go liklik, mekim mak long lek bilong em na putim ol pinga long mekim giaman pasin. 14 Em i save hait na mekim pasin nogut wantaim bel giaman, olgeta taim em i save kirapim hevi. 15 Olsem na bikpela hevi bai i karamapim em na em bai i no inap kisim helpim bilong em hariap. 16 I gat 6-pela samting God Yawe i no save laikim tru na 7-pela ol nogut samting em i save les tru long en. 17 Ai bilong man husait i save hapim em yet, tang bilong giaman, han bilong kilim ol man i no gat asua, 18 bel i save kamapim ol nogut samting, lek i save ran hariap long mekim pasin nogut, 19 man bilong tok giaman na man bilong kamapim hevi namel long ol brata. 20 Pikinini man bilong mi, bihainim strongpela tok bilong papa bilong yu na noken givim baksait long ol samting mama bilong yu i lainim yu. 21 Olgeta taim yu mas putim long bel bilong yu na pasim long nek bilong yu. 22 Taim yu wokabaut ol bai lukautim yu. Taim yu slip ol bai was long yu na taim yu kirap ol bai skulim yu. 23 Bilong wonem strongpela tok i olsem lam na skul toktok i olsem lait, tok stia i helpim yu long stap gutpela laip. 24 Em i save banisim yu long meri bilong mekim pasin pamuk na long ol naispela toktok bilong dispela meri. 25 Noken gat strongpela tingting bilong mekim pasin pamuk long bel bilong yu na pundaun long gutpela bilong em na noken larim em i kisim yu wantaim ai bilong em. 26 Slip wantaim pamuk meri i olsem mak moni bilong wanpela bret tasol slip wantaim meri bilong narapela man i ken bagarapim gutpela laip bilong yu. 27 Man inap long karim paia long bros bilong em bai paia i no inap long kukim klos bilong em? 28 Inap man i wokabaut antap long hotpela paia na i no inap kukim lek bilong em? 29 Olsem tasol long man husait i slip wantaim meri bilong wantok bilong em, dispela man husait i slip wantaim dispela meri ol bai i no inap larim em i go nating. 30 Ol manmeri i no inap lukdaun long stilman husait i stil long inapim wonem em i laikim taim em i hangre. 31 Bilong wonem, sapos ol i holim em dispela man bai bekim bek 7pela taim moa ol samting em i bin stilim. Em bai i givim olgeta gutpela samting i stap long aus bilong em. 32 Man husait i save mekim pasin pamuk i nogat gutpela tingting, em i bagarapim em yet. 33 Bikpela bagarap na sem bai i kamap long em, orait em bai i no inap lus tingting long wonem ol i mekim long em. 34 Man bilong dispela meri bai belhat na tingting nogut na em bai i no inap long marimari na em bai i laik long bekim bek long dispela man. 35 Em bai i no inap long kisim tok sore bilong dispela man na em bai i no inap kisim moni bilong ol,maski taim ol i givim em sampela ol gutpela samting tu.
7 1 Pikinini man bilong mi, putim olgeta tok bilong mi long bel na lukautim gut olgeta tok bilong mi na bihainim insait long yu yet. 2 Lukautim olgeta strongpela tok mi tokim yu long en, stap na lukautim olgeta stia tok mi tokim yu long en i olsem ol gutpela pasin yu bai i lukim na mekim. 3 Pasim ol antap long pinga bilong yupela na raitim ol insait long bel bilong yupela. 4 Tokaut long gutpela tingting, "Yu susa bilong mi," na singaut long gutpela save olsem tambu bilong yu, 5 yupela yet i noken slip wantaim ol meri bilong pulim man bilong ol arapela meri na harim toktok bilong ol meri bilong mekim pasin pamuk. 6 Long windua bilong haus bilong mi, mi lukluk i go autsait long liklik windua. 7 Mi lukluk long ol manmeri i no save long wanpela samting na mi luksave long ol yanpela man husait i no gat gutpela tingting. 8 Olsem yangpela man i wokabaut long liklik rot klostu long kona na em i makim haus bilong dispela meri na i go. 9 Taim san i laik go daun long abinun bilong dispela dei na taim bilong nait na bikpela tudak. 10 I gat wanpela meri i bungim em na werim ol klos olsem pamuk meri wantaim giaman i pulap long bel bilong em. 11 Meri bilong singaut bikmaus na i save laikim planti samting na lek bilong em i no save stap isi long haus bilong em. 12 Nau insait long liklik han rot, bihain insait long maket ples na olgeta hap kona dispela meri i save sanap hait na weit long bagarapim ol man. 13 Olsem na dispela meri i holim pasim em na kis long em wantaim strongim pes na tokim em, 14 " Mi mekim bel isi ofa long dispela dei na bai mi mekim tok promis, 15 olsem na mi go autsait long lukim yu wantaim strongpela tingting long lukim pes bilong yu na nau mi painim yu. 16 Mi bin karamapim betsit antap long bet bilong mi wantaim ol naispela kala na gutpela laplap bilong Isip. 17 Mi kapsaitim ol paura, oil na ol samting i gat gutpela smel antap long bet bilong mi. 18 Kam, yumi dring spak na mekim pasin nogut i go inap long moning na yumi amamasim laik bilong bodi long kainkain rot long inapim dispela laik. 19 Long wanem man bilong mi i no stap long haus, em i go long longpela rot. 20 Em i karim bek moni na i go wantaim em, orait em bai i kam bek long taim bikpela mun i lait. 21 Wantaim planti toktok meri i tanim tingting bilong dispela man, wantaim naispela tok long maus bilong em i giamanim dispela man. 22 Dispela man i bihainim em isi tasol i go olsem bulmakau i go long hap ol bai i kilim em, olsem dia i hangamap long umben bilong kisim animol, 23 olsem spia i sutim lewa bilong en. Em i olsem pisin i go hariap insait long umben na ol i holim em. Em i no save olsem em bai i bagarapim laip bilong em. 24 Nau ol pikinini man bilong mi, putim iyau gut long ol toktok mi laik tokim yupela long maus bilong mi. 25 Larim bel bilong yu i noken bihainim rot bilong dispela meri, yu noken lusim stretpela rot na bihainim em. 26 Dispela meri i mekim ol planti manmeri i pundaun na i bagarap na em i kilim i dai planti ol man. 27 Haus bilong em i i go long rot bilong ol man i dai pinis, ol i go daun long ples i tudak long hap bilong ol dai man.
8 1 Gutpela save i no save singaut? Ol gutpela tingting i no save singaut bikmaus? 2 Antap long het bilong ol maunten ol rot i stap arere, ol i bung wantaim, Gutpela save i kisim graun bilong em na i sanap. 3 Long pes bilong ol dua bilong i go insait long biktaun, long rot bilong biktaun, em i singaut. 4 ''Em long yupela, ol manmeri tasol, em mi singaut; dispela singaut bilong mi i bilong ol pikinini bilong olgeta hap graun. 5 Yupela husait i no gat gutpela tingting, kisim skul long gutpela save; na yupela husait i save mekim ol longlong pasin, yupela mas i gat gutpela tingting long het bilong yupela. 6 Harim, long wanem bai mi toktok long ol samting i gat nem, taim mi opim maus bai mi mekim ol gutpela toktok tasol. 7 Long maus bilong mi bai mi mekim ol gutpela tok na ol pasin nogut i wok long bagarapim maus bilong mi. 8 Olgeta tok i kamaut long maus bilong mi i tru; insait long em tok i no tanim o kisim man i go long rot nogut. 9 Dispela olgeta tok i stret long man husait i gat gutpela tingting i harim na i bihainim; tok bilong mi em gutpela long ol lain husait i painim gutpela save. 10 Kisim gutpela tingting na bihainim wanem mi bin tokim yu em i gutpela moa long yu long bihainim silva; kisim gutpela tingting na save moa long yu painim trupela gol. 11 Long wanem gutpela save i winim tru gol na silva i dia tumas; nogat mani na kago i wankain olsem em. 12 ''Mi, Gutpela save, mi stap wantaim pawa na mi papa bilong gutpela tingting na mi fri long mekim olgeta samting. 13 Pret long God Yawe em taim yu givim baksait long pasin nogut, mi no save laikim pasin bilong apim ol yet na tok em mi tasol, ol rot nogut, wantaim ol kainkain toktok i no stret. Mi givim baksait long dispela olgeta. 14 Mi gat gutpela stia tok na em i tok long gutpela save; Mi yet mi gutpela tingting ; strong em samting bilong mi. 15 Long mi tasol na ol king i save stap oltaim na ol lidaman i save putim lo na ol i stap strong. 16 Long mi tasol na ol pikinini man bilong ol king i bosim graun, ol man i gat nem na husait ol lain i save mekim gutpela wok wantaim stretpela pasin. 17 Mi save laikim ol man husait i save laikim mi na ol lain husait i painim mi, bai ol i lukim mi. 18 Wantaim mi olgeta gutpela bilas samting na biknem i stap, samting bai i stap oltaim na gutpela stretpela pasin tu. 19 Frut bilong mi i winim gol, maski em i gutpela gol tru; kaikai i kamap long hatwok bilong mi i winim gutpela silva. 20 Mi wokabaut long rot bilong gutpela pasin, namel tru long rot i go long pasin i stret. 21 Long dispela as, mi mekim ol dispela lain husait i laikim mi tumas i ken kisim olgeta gutpela samting; Mi pulapim mani kago bilong ol. 22 God yawe i bin wokim mi paslain, mi stap pastaim long ol arapela samting em i wokim. 23 Bipo bipo tru mi bin kamap- long nambawan taim, long stat bilong olgeta samting. 24 Taim ol bikpela solwara i no kamap yet, ol i bin karim mi- bipo long ol gutpela hap i pulap wantaim wara. 25 Bipo long ol maunten i sanap na ol gutpela graun i stap olsem, mi bin kamap. 26 Mi bin kamap paslain taim God Yawe i wokim dispela graun o ol gutpela gras, o tu ol das bilong graun. 27 Mi bin stap pinis taim em i kamapim ol heven, taim em i wokim mak raunim antap na daun bilo. 28 Mi bin stap pinis taim em i putim ol klaut long antap na i mekim ol wara i ran long rot bilong em. 29 Mi bin stap pinis taim em i putim solwara long mak bilong em, inap wara i no ken abrusim mak bilong em na taim em i makim em i putim antap long graun i drai. 30 Mi bin stap klostu long em, olsem man i save gut long katim piksa long ston na diwai; mi bin stap amamas bilong em long wanwan dei, oltaim amamas long em. 31 Mi bin amamas tru insait long dispela graun em i bin wokim na ol pikinini bilong graun i stap amamas bilong mi. 32 Nau, ol pikinini bilong mi, yupela harim, husait i harim tok na i bihainim pasin bilong mi bai i kisim planti gutpela samting. 33 Putim yau long ol skul toktok bilong mi na kisim gutpela save; noken lusim ol samting yu no kisim yet. 34 Wanpela man husait i harim tok bilong mi na i bihainim bai i kisim ol gutpela samting. Em bai was long dua bilong mi long olgeta dei, putim was arere long ol pos bilong dua bilong mi. 35 Husait man i painim mi, em i painim laip, em i painim laikim tru bilong God Yawe long laip bilong em. 36 Tasol husait i no bihainim, em i bagarapim laip bilong em yet; ol lain husait i givim baksait long mi i laikim tumas dai,''
9 1 Gutpela tingting i save wokim haus bilong em yet, em i mekim 7- pela pos long ston. 2 Em i kilim ol animol bilong em, em i tanim wain bilong em na em i stretim tebol bilong em. 3 Em i salim ol wokmeri bilong em i go aut na em i save singaut antap long biktaun i go daun, 4 "Husait em i man nating? Larim em i kam long sait!" Em i save toktok long man i nogat gutpela tingting, 5 "Kam kaikai ol kaikai bilong mi na dringim wain mi tanim pinis. 6 Lusim dispela kain pasin bilong yu long raun olsem man nating na bai yu stap, wokabaut long stretpela rot long kisim gutpela tingting. 7 Husait i laik stretim man bilong tok pilai bai kisim nem nogut na husait i laik stretim man nogut bai kisim tok nogut. 8 Noken stretim man bilong tok pilai, bilong wanem em bai i no i nap laikim yu, stretim man i gat gutpela tingitng na em bai i laikim yu. 9 Givim i go long man i gat gutpela tingting na em bai i gat moa gutpela tingting, skulim stretpela man na em bai i pulap long gutpela tingitng. 10 Pasin bilong pretim God Yawe em i stat bilong olgeta gutpela tingting na luksave bilong God Holi em pasin bilong kisim gutpela tingting. 11 Long mi tasol, ol dei bilong yu bai mi surukim planti moa na ol yia bilong yu bai kamap planti moa. 12 Sapos yu i gat gutpela tingting, yu gat gutpela tingting bilong yu yet na sapos yu save tok pilai, yu yet bai karim hevi." 13 Meri i nogat gutpela tingting i no save long wanpela samting, ol i no skulim em na em i no save long wanpela samting. 14 Dispela meri i sidaun long dua bilong haus bilong em long bikpela taun long sia bilong sidaun. 15 Em singaut i go long ol lain i wokabaut long kona bilong strit na long ol man i wokabaut stret long rot. 16 "Larim man nating i no gat nem sanap long hap," em i save mekim kain toktok long ol lain i nogat gutpela tingting. 17 "Wara em i stilim i swit na bred bilong giaman na haitim em i gutpela tru." 18 Tasol em i no save long ol man i dai pinis, ol i stap long hap, ol lain em i singautim ol i kam, ol i stap long bikpela hel tudak
10 1 Gutpela tingting bilong Solomon. Pikinini man i gat gutpela tingting i save mekim papa bilong em amamas, tasol pikinini man i nogat gutpela tingting i mekim mama bilong em i wari. 2 Ol gutpela samting yu kisim long rot nogut bai i no inap i stap longpela taim, tasol taim yu mekim stretpela pasin bai i mekim yu stap laip. 3 God Yawe i no save larim ol stretpela man i hangre, tasol em i save belhat long ol man i save tingting long mekim pasin nogut. 4 Man bilong les long mekim wok bai i sot long kaikai, tasol man bilong hatwok bai i gat planti gutpela samting. 5 Pikinini man i gat gutpela tingting i kisim kaikai na bungim long taim bilong san, tasol i no gutpela long em i slip long taim bilong bungim kaikai. 6 God i givim present long ol stretpela man, tasol maus bilong ol man nogut i pulap long tok nogut. 7 Ol man i tingim pasin bilong stretpela man i save mekim em i amamas, tasol nem bilong ol man i save mekim pasin nogut bai i pinis. 8 Ol man i gat gutpela tingting i save harim tok, tasol man bilong toktok planti bai i bagarap. 9 Man i wokabaut long gutpela pasin bai i stap gut, tasol man husait i save bihainim rot bilong bagarap, em bai i kamap ples klia. 10 Man bilong mekim sain long ol man bilong helpim i save kamapim sori, tasol man bilong toktok planti bai i pundaun. 11 Maus bilong stretpela man i olsem wara bilong laip tasol maus bilong man nogut i save kamapim bagarap. 12 Pasin bilong i no laikim narapela i save kamapim pait, tasol pasin bilong laikim i save karamapim olgeta pasin nogut. 13 Gutpela tingting i save kam long maus bilong man i gat gutpela save, tasol ol man i nogat gutpela tingting bai kisim bagarap. 14 Man i gat gutpela tingting i pulap wantaim save, tasol toktok bilong man nogut i save kamapim bagarap. 15 Biknem bilong man i gat planti samting em i olsem strongpela banis bilong biktaun na man i nogat planti samting bai i kisim bagarap. 16 Pei bilong stretpela man em laip i stap gut oltaim oltaim na pei bilong ol man bilong mekim pasin nogut em sin. 17 I gat rot bilong kisim laip husait man i bihainim pasin bilong harim tok, tasol man husait i no harim tok bai i bagarap. 18 Husait man i no save laikim narapela man, em man bilong mekim tok giaman na man bilong mekim toktok bilong bagarapim narapela em i olsem man i nogat gutpela tingting. 19 Taim man i toktok planti sin i save bihainim em, tasol husait man i stap stret em i gutpela man. 20 Maus bilong stretpela man i olsem silva na i nogat gutpela pasin long bel bilong ol man nogut. 21 Maus bilong stretpela man i mekim bel bilong panti man i kamap gut, tasol ol man nogut i dai long ol pasin nogut bilong ol. 22 Ol gutpela samting i kam lo God Yawe i gutpela na i no save givim hevi. 23 Pasin nogut i olsem wanpela pilai bilong ol man nogut, tasol gutpela tingting em i gutpela long man i gat save. 24 Man bilong mekim pasin nogut bai i gat bikpela pret, tasol ol stretpela man bai i kisim samting ol i laikim. 25 Pasin nogut i olsem bikpela win i kam na i go, tasol man bilong mekim stretpela pasin bai i sanap strong. 26 Olsem pait wara long maus na smuk long ai,olsem man bilong les ol i kisim em long mekim wok. 27 Man i gat pret long God Yawe bai i stap longpela taim, tasol man bilong mekim pasin nogut bai i stap sotpela taim. 28 Gutpela pasin bilong ol stretpela man i save mekim ol i amamas, tasol ol man bilong mekim pasin nogut bai i stap sotpela taim. 29 God Yawe i save lukautim ol man i bihainim em, tasol ol man nogut i save bagarap. 30 Na stretpela man bai i no inap bagarap, tasol man bilongi save mekimpasin nogut bai i no inap stap long graun. 31 Gutpela tingting i save kam long maus bilong ol stretpela man tasol man bilong sakim tok bai i dai. 32 Maus bilong stretpela man i save wanem samting i gutpela, tasol maus bilong ol man nogut i save long wanem samting i nogut.
11 1 God Yawe i save les tru long ol skel i no stret tasol em i save amamas tru long skelim samting long mak stret. 2 Ol man i save hapim nem bilong ol bai kisim sem na ol man i daunim ol yet bai i kisim gutpela tingting. 3 Stretpela man bai bihainim stretpela pasin tasol ol giaman man bai bagarap long pasin bilong ol yet. 4 Planti mani samting bai i kamap samting nating long taim bilong kot tasol pasin bilong mekim gutpela wok bai kisim bek yu long ples bilong dai. 5 Stretpela pasin bilong man i no gat asua bai helpim em long wokabaut long stretpela rot tasol man nogut bai lus long pasin nogut bilong em. 6 Stretpela pasin bilong ol man God i save amamas na ol i stap gut tasol ol samting nogut bai banisim yu olsem umben. 7 Taim man nogut i dai, tingting bilong em i save bagarap na strong bilong dispela tingitng tu i save kamap samting nating. 8 Hevi bai abrusim stretpela man na bagarapim ol man nogut. 9 Long tok man nogut bai bagarapim wantok bilong em tasol long gutpela save ol stretpela manmeri bai i stap gut. 10 Taim ol stretpela manmeri i stap gut, wanpela biktaun i save amamas tasol taim ol man nogut i dai, ol manmeri i save bikmaus na amamas. 11 God i amamas long ol gutpela presen bilong ol manmeri olsem na biktaun bilong ol i kamap bikpela, tasol long maus bilong ol man nogut i save bagarapim biktaun. 12 Man nogut i save mekim kranki tok long ol wantok bilong ol, tasol man i gat gutpela save i pasim maus tasol na i no save mekim wanpela tok. 13 Man husait i save toktok planti bai i tokaut long hait toktok bilong wantok bilong em, tasol man bilong tok tru i no save toktok long hait tok bilong wantok bilong em. 14 Sapos i nogat gutpela tingtng bilong givim stia long wokabaut, ol manmeri bai i pudaun, sapos i gat planti man long givim gutpela tingting long gavman, orait kauntri bai stap gut. 15 Wanpela man i kisim dinau na i no inap long bekim dispela dinau, bihain bai yu i gat bikpela hevi, sapos yu laik i stap gut, yu noken mekim dispela kain promis. 16 Wanpela meri bilong mekim gutpela pasin ol manmeri save hapim nem bilong em, tasol ol manmeri nogut i laik bungim planti samting tasol. 17 Gutpela pasin bilong wanpela man inap helpim em yet, tasol man bilong mekim pasin nogut bai bagarapim em yet. 18 Ol man nogut i mekim giaman tok long kisim pei bilong ol, tasol man husait i mekim stretpela pasin bai i kisim pei tru. 19 Man husait i save mekim tok tru na stretpela pasin bai i stap laip, tasol man husait i save mekim pasin nogut, bai i dai. 20 God Yawe i save les long ol lain husait i save hambak tasol em save laikim ol lain i nogat asua. 21 Yumi mas save long dispela samting, ol man nogut bai i no inap long abrusim bagarap, tasol ol tumbuna lain bilong ol stretpela manmeri bai stap gut. 22 Gutpela meri i nogat gutpela tingting i olsem wanpela gol ring i stap long nus bilong pik. 23 Bel kirap bilong ol stretpela man bai kamapim ol gutpela samting tasol ol man nogut bai kamapim belhat tasol. 24 Man husait ol i save givim ol samting i go long ol narapela man, ol bai i gat planti samting moa, narapela man i no laik givim samting long ol narapela man em bai kamap tarangu man. 25 Man bilong givim ol samting long ol narapela man bai i gat planti samting na sapos yu givim wara long narapela man, wara long haus bilong yu bai satp yet. 26 Ol manmeri i mekim toktok bilong bagarapim man husait i les long salim kaikai bilong em tasol man em i larim ol i baim kaikai bilong em bai ol bel gut long em. 27 Man i wok strong long painim gutpela pasin bai gutpela samting i kamap long em, tasol man i wok long mekim pasin nogut, em bai painim taim nogut. 28 Man i putim bilip bilong em long ol mani samting bilong em, laip bilong em bai i lus tasol ol stretpela man bai stap gut olsem ol nupela lip bilong diwai. 29 Man husait i kamapim hevi long haus bilong em, bai olgeta samting bilong em bai i lus. Bai ol i larim em i kamap wokman bilong man husait i gat gutpela bel. 30 Stretpela man bai stap olsem diwai bilong givim laip tasol man bilong kamapim kros bai bagarapim laip bilong em. 31 Harim! stretpela man bai kisim pei em i wokim long en tasol hamas bai ol man nogut na ol sin manmeri i kisim!
12 1 Ol man husait i laikim tumas long kisim gutpela save i larim narapela long stretim ol, tasol man i les long ol i stretim em i olsem longlong man. 2 God Yawe i save laikim ol gutpela man, tasol em i larim bagarap i kamap long man i save pasim tok long mekim pasin nogut. 3 Wanpela man i no inap long kisim helpim na kamap strong long bikhet pasin, tasol stretpela manmeri i olsem wanpela diwai rop bilong en i go daun tru long graun na i no inap long kamautim. 4 Sapos meri bilong wanpela man i gat gutpela pasin i olsem naispela bilas long het bilong man bilong em, tasol meri i save mekim sem pasin i olsem wanpela sik nogut i stap insait long bun bilong man bilong em. 5 Ol tingting bilong gutpela man i stret olgeta, tasol skul tok bilong ol bikhet man i giaman planti. 6 Ol toktok bilong bikhet manmeri i olsem birua i weitim rot bilong kilim i dai, tasol ol toktok bilong stretpela man i lukautim ol gut. 7 Bikhet manmeri i save kisim bagarap na i pinis olgeta, tasol ol lain bilong stretpela man bai sanap strong oltaim. 8 Gutpela man i save kisim biknem long planti gutpela tingting em i gat, tasol man husait i kisim kranki tingting na i tanim toktok nambaut bai ol man i les long em. 9 Em i gutpela long mekim wok ol man i no save laikim, olsem wokboi nating o long apim nem bilong em i go antap long wok em i mekim na bihain em i sot long kaikai. 10 Ol stretpela man i save tingting planti long wanem kaikai bilong animol bilong ol, tasol gutpela pasin bilong bikhet man i olsem pasin nogut tru. 11 Na man i gat gutpela tingting na i wok strong long graun bai i gat planti kaikai, tasol man i nogat gutpela tingting i hatwok nating na dispela i no helpim em. 12 Ol bikhet man i save laikim tumas pasin bilong ol man nogut ol i kisim long narapela lain, tasol kaikai bilong gutpela pasin bilong stretpela manmeri i kam long ol yet. 13 Na man nogut i save hangamap long ol hambak tok bilong em tasol stretpela man i save abrusim ol hevi. 14 Long kaikai bilong toktok wanpela man i mekim i pulap long ol gutpela samting, wankain olsem wok em i mekim long han bilong em yet i helpim em i stap gut. 15 Pasin bilong longlong man i stret long ai bilong em yet, tasol man i gat gutpela tingting i harim na bihainim ol skul tok. 16 Na pasin bilong longlong man i save soim belhat bilong em kwiktaim, tasol man husait i les long pasin bilong tok nogut i save tingting gut pastaim na bekim stret. 17 Man i toktok long pasin bilong tok tru i save mekim tok long wanem em i stret, tasol man i giamanim man i save mekim tok giaman. 18 Tok bilong man husait i save tok hariap hariap i olsem man i supim bainat strong, tasol tang bilong man i gat gutpela tingting i olsem marasin i givim bel isi. 19 Maus bilong man i mekim trupela toktok i save stap oltaim, tasol giaman tok i save stap sotpela taim. 20 Ol lain i pulap long giaman insait long bel bilong ol i olsem ol man i pasim tok long mekim pasin nogut, tasol amamas i kam long ol lain i skulim ol man long stap bel isi. 21 Nogat sik i kamap long stretpela man, tasol bikhet manmeri i pulap tru long planti hevi. 22 God Yawe i les long ol man i save tok giaman long maus, tasol ol man i stap stret i mekim em i amamas. 23 Na man bilong tingting gut i no save tokaut hariap long save bilong en, tasol bel bilong ol longlong man i tok bikmaus nambaut. 24 Ol pasin bilong man i sanap strong bai stret oltaim tasol ol bai hariapim les manmeri long mekim wok. 25 Man i tingting planti long bel bilong em i hevi tumas na dispela i daunim em, tasol wanpela gutpela tok i mekim em i amamas moa. 26 Na stretpela man i kamap olsem gutpela pren long soim rot, tasol rot bilong bikhet man kisim ol i go long rot bilong lus. 27 Ol les manmeri i go long sutim abus bai ol i no inap long kisim, tasol ol man bilong wok hat tru bai i gat planti ol gutpela samting. 28 Man i bihainim stretpela pasin bai kisim laip na long dispela rot yumi no inap painim dai.
13 1 Pikinini i gat gutpela tingting i save harim tok bilong papa bilong em. Tasol man i save tok bilas long gutpela tingting i no inap harim ol gutpela tok bilong stretim em. 2 Ol gutpela toktok i kamap long maus bilong wanpela man bai mekim em i amamas, tasol bel na tingting bilong man nogut em i bilong kamapim hevi. 3 Man i was gut long maus bilong em, bai em i lukautim gut laip bilong em yet. Tasol man i save toktok nambaut bai bagarapim em yet. 4 Ol les man i save laik tru long kisim ol samting tasol ol i no save kisim wanpela samting, tasol ol man i save stap gut na mekim wok bai ol i gat planti samting inapim laik bilong ol. 5 Stretpela man i no laikim pasin bilong giaman, tasol ol man nogut i save mekim ol pasin bilong sem. 6 Stretpela pasin i save banisim ol man i nogat asua. Tasol pasin nogut i save rausim ol man i mekim sin. 7 I gat man i save lukautim em yet gut tru, tasol em yet i no gat wanpela samting, na i gat man i save givim olgeta samting bilong en i go long ol narapela man, tasol em yet i gat olgeta samting. 8 Sapos ol man nogut i tok long bagarapim moni man, em inap baim ol long moni bilong em yet, tasol rabis man i no save harim dispela kain tok. 9 Lait bilong ol stretpela manmeri i save givim ol amamas, tasol lam bilong ol manmeri nogut bai i dai na i no lait moa. 10 Pasin bilong kisim biknem i save kamapim kros namel long ol man, tasol ol man i save putim ia long gutpela skul tok bai ol i kisim gutpela tingting. 11 Moni na kago i save pinis sapos pasin bilong kisim biknem i kamap bikpela long laip bilong man, tasol man i wok bisnis long han bilong em yet bai moni bilong em i kamap bikpela. 12 Taim wanpela man i laik mekim wanpela samting na i wet longpela taim, bel bilong em i no save amamas na sapos man i kisim dispela samting em bai amamas tru. 13 Man i save sakim tok bai em i bringim bagarap i kam antap long em yet, tasol man i save aninit long lo bilong God dispela man bai i stap gut. 14 Skul bilong man i gat gutpela tingting i olsem wara bilong givim laip na bai yu abrusim umben bilong dai. 15 Ol man i save amamas long gutpela save na tingting, tasol pasin nogut i no gat arere bilong em. 16 Ol man i gat gutpela tingting i save tingting gut na mekim ol samting, tasol lonlong man i save soim ol lonlong pasin bilong em yet. 17 Wokman nogut bilong bringim toksave bai painim hevi, tasol gutpela wokman bai kamapim pasin bilong stap wantaim. 18 Man i sakim tok bai stap rabis na i sem, tasol man i kisim save long ol skul tok bai i stap gut. 19 Man i laikim tru wanpela samting na bihain em i kisim bai bel bilong em i amamas tru, tasol ol man i no gat gutpela tingting i no laik givim baksait long ol pasin nogut. 20 Wokabaut wantaim ol man i gat gutpela tingting na bai yu kamap wankain olsem ol. Tasol taim yu pass wantaim ol man i no gat gutpela tingting bai yu painim bagarap. 21 Bikpela bagarap i save bihainim ol sinman, tasol ol stretpela man i save stap gut. 22 Gutpela man i save lusim graun na ol samting bilong em i stap bai ol tumbuna bilong em i kisim bihain, tasol sin man i bungim ol moni na kago bai ol stretpela man i kisim bihain. 23 Hap graun bilong rabis man ol i no bin planim yet em inap long kamapim planti kaikai, tasol ol man i giaman na kisim dispela graun. 24 Man i no save stretim pikinini bilong em, i olsem em i no laikim em, tasol man i laikim pikinini bai em i skulim em gut. 25 Stretpela man i save kaikai na i pulap, tasol bel bilong man nogut i save hangre oltaim.
14 1 Meri i gat gutpela tingting i save stretim haus bilong em yet, tasol meri i no gat gutpela tingting i save bagarapim haus long pasin bilong em yet. 2 Man i wokabaut long stretpela pasin i gat pret long God Yawe, tasol man husait i no gat stretpela pasin em i save lukluk daun long em. 3 Long maus bilong longlong man em i save mekim toktok bilong apim em yet, tasol maus bilong man i gat gutpela tingting i save lukautim gut maus bilong em. 4 Ples i no gat bulmakau i stap dis bilong kaikai em i klin, tasol planti kaikai bai i kamap long strong bilong bulmakau i save brukim graun. 5 Ol stretpela man i no save giaman, tasol man bilong giaman em i save mekim planti giaman tok. 6 Man bilong tok pilai planti i painim gutpela tingting na i no gat, tasol gutpela save bai kam isi tru long man i tingting gut na mekim samting. 7 Olsem na stap longwe long kain longlong man, bilong wanem yu no inap painim gutpela save long maus bilong em. 8 Gutpela tingting bilong man i save tingting gut na mekim samting i save long tok em yet i mekim, tasol pasin nogut bilong man husat i no save tingting gut em i save bagarapim em yet. 9 Ol long long man i save lap planti taim narapela man i mekim ofa bilong lusim sin, tasol long namel bilong ol bilip man pasin bilong laikim i stap namel ol. 10 Bel bilong man i save tru long pein bilong em yet na nogat wanpela man bai i stap amamas wantaim. 11 Ol haus bilong ol bikhet manmeri bai i bagarap olgeta, tasol haus sel bilong bilip manmeri bai i pulap tru long planti kaikai. 12 I gat wanpela rot i olsem stret long man i bihainim, tasol arere bilong dispela rot i bilong dai tasol. 13 Bel bilong man i ken lap tasol em bai pilim pein insait yet na arere bilong amamas bai tanim olsem wari na sori . 14 Long man husait i no bilip tru bai kisim inap long wanem pasin bilong em, tasol gutpela man bai i kisim stret wanem em i bilong em yet. 15 Tasol man husait i save stap isi i wanbel long olgeta samting, tasol man bilong tingting gut bai tingting pastaim na wokabaut. 16 Na man i gat gutpela tingting bai i pret na i go longwe long pasin nogut, tasol longlong man bai i save yet na sakim olgeta tok lukaut. 17 Man husait i kwiktaim kisim belhat i save kamapim planti longlong pasin na man husait i mekim planti pasin nogut ol manmeri i no save laikim em. 18 Ol man i save stap isi bai kamap olsem longlong man, tasol ol manmeri i gat gutpela tingting i pulap long gutpela save. 19 Ol man nogut bai i brukim skru long ol gutpela man na man i gat bikhet pasin bai brukim skru long dua bilong stretpela man. 20 Man i no gat wanpela samting ol wantok bilong em i no save laikim em, tasol man i gat planti samting i kamap pren bilong planti manmeri. 21 Man husait i soim pasin bilong daunim ol wantok bilong em yet i mekim sin, tasol husait i save soim pasin bilong laikim ol rabisman i ken amamas. 22 I no inap ol lain husait i tingting long wokim pasin nogut i go nambaut? Tasol ol lain husait i tingting long mekim gutpela pasin bai kisim kontrak bilong bilip tru na mekim stretpela pasin olgeta. 23 Wantaim olgeta hatwok i gat pei i stap, tasol taim yu toktok tasol, long dispela ples i gat bikpela hangre. 24 Na waitpela gras long het bilong ol man i gat gutpela tingting i olsem kago bilong ol, tasol pasin nogut bilong longlong man i save mekim nogut long ol moa yet. 25 Trupela man bilong tokaut i save helpim ol man i stap laip, tasol man bilong giaman i tokaut long planti giaman tasol. 26 Taim man i pret long God Yawe, em i kisim planti strong long God, ol dispela samting bai i kamap olsem strongpela ples i gat banis bilong lukautim ol pikinini bilong dispela man tu. 27 Ol man i gat pret long God Yawe i olsem wara bilong laip, olsem na dispela man inap givim baksait long rot bilong ol daiman. 28 Bikpela strong bilong king i stap long bikpela namba bilong ol manmeri bilong em, tasol taim em i no gat manmeri bai pikinini bilong king i bagarap olgeta. 29 Man bilong stap isi tru i gat planti save tru, tasol pasin bilong belhat kwik i olsem man i apim em yet long pasin nogut. 30 Ol stretpela pasin i stap long bel bilong man i givim laip long bodi, tasol aigris na mangal i mekim ol bun i sting na nogat strong. 31 Na man husait i daunim ol rabisman i tok nogut long man i wokim em, tasol man husait i soim pasin bilong laikim ol lain i nogat samting i givim biknem long em. 32 Ol bikhet man i kisim bagarap long ol pasin nogut ol yet i mekim, tasol stretpela man i kisim laip gen maski em i dai. 33 Gutpela tingting i stap insait long bel bilong man husait i save tingting na skelim gut, tasol insait long ol longlong man em i save kamap ples klia bai ol i save long en. 34 Man wokim wanem stretpela pasin i save apim nem bilong kantri, tasol pasin nogut i save givim sem na daunim planti manmeri. 35 Long laikim bilong king i stap wantaim ol wokman husait i gat pasin bilong tingting gut, tasol belhat bilong em i stap long man i mekim sem pasin.
15 1 Gutpela tok i save givim bel isi long arapela tasol tok nogut i save kirapim belhat. 2 Maus bilong man i gat gutpela tingting i save kamapim gutpela save tasol maus bilong man i nogat gutpela tingting i save kamapim tok giaman. 3 Ai bilong God Yawe i save stap long olgeta hap, i save lukim olgeta gutpela na nogut samting. 4 Tok bilong ol stretpela man i olsem diwai i save givim laip tasol tok bilong ol man i save giaman i save givim bel hevi long arapela. 5 Ol man i nogat gutpela tingting i save sakim tok bilong papa bilong ol tasol husait i save lainim long asua bilong em i save stap gut. 6 Long haus bilong ol stretpela man i gat planti gutpela samting tasol man i save mekim pasin nogut i save kamapim planti bagarap. 7 Tok bilong ol man i gat gutpela i save kamapim gutpela save tasol man i nogat gutpela tingting i no save kamapim wanpela samting. 8 God Yawe i save belhat long ofa bilong ol man i save mekim pasin nogut tasol em i save harim beten bilong stretpela man. 9 God Yawe i save belhat long ol man i save mekim pasin nogut tasol em i save laikim husait i save mekim stretpela pasin tasol. 10 Nogut tok i save kisim ol man i go long rot nogut na husait i no save harim tok bilong ol arapela i stretim em bai i dai. 11 Ples bilong ol man i dai pinis i stap ples klia long ai bilong God olsem God Yaweh i save moa long bel bilong pikinini bilong man. 12 Man i save tok baksait i no save laik long ol arapela bai i stretim em na em bai i no inap go long ol man i gat gutpela tingting long givim em tingting. 13 Man i gat bel amamas i save mekim pes bilong em i kamap gutpela tasol man i gat bel hevi i save mekim tingting bilong em i bagarap. 14 Bel bilong man i save skelim tingting i save kamapim gutpela save tasol maus bilong man i nogat save i save tok giaman tasol. 15 Man i save mekim nogut long arapela i save sot long ol samting tasol man i save givim bel long arapela i save amamas olgeta dei olsem dei bilong bikpela kaikai na amamas. 16 I moa gutpela yu gat liklik samting na yu aninit long bikpela, i winim man i gat planti samting wantaim tingting i no stret. 17 I moa gutpela amamas i save stap long liklik kaikai wantaim wanbel pasin bilong wanbel i winim bikpela kaikai wantaim bel nogut. 18 Man i save belhat i save kamapim planti tok tasol man i save stap bel isi i save kamapim wanbel pasin. 19 Rot bilong man i no save harim tok i olsem ples i pulap wantaim bagarap samting tasol rot bilong man i save mekim stretpela pasin i olsem stretpela rot ol i mekim gut. 20 Pikinini man i gat gutpela tingting i save givim amamas long papa bilong em tasol man i nogat gutpela tingting i save givim bel nogut long mama bilong em. 21 Man i nogat gutpela tingting i save wokabaut long nogut rot tasol man i gat gutpela tingting i save wokabaut long gutpela rot. 22 Tingting i no save go gut taim i nogat gutpela stia tok tasol wantaim planti gutpela tingting em i save kamapim gutpela kaikai. 23 Man i save amamas taim em i givim gutpela tok long arapela, em i gutpela moa long taim em i mekim tok long taim stret. 24 Rot bilong i stap laip oltaim i save stap wantaim ol stretpela manmeri ol i givim baksait long pasin nogut. 25 God Yawe i save brukim daun ol lain manmeri husait i save apim ol yet tasol em i save lukautim ol samting bilong ol meri man bilong ol i dai pinis. 26 God Yawe i save belhat long tingting bilong ol man i save mekim pasin nogut tasol em i save laikim tingting bilong ol stretpela man. 27 Stil man i save givim belhevi long femili bilong em tasol husait man i save tok nogat long tok gris bilong kisim moni long nogut rot bai i stap laip. 28 Bel bilong ol stretpela man i save kamapim gutpela tok insait long tingting bilong ol tasol maus bilong man i nogat gutpela tingting i save kamapim pasin nogut. 29 God Yawe i stap long we tru long ol man i save mekim pasin nogut tasol em i save harim beten bilong ol stretpela manmeri. 30 Lait bilong ai i save kamapim amamas long bel tasol gutpela tok i save helpim bodi olsem marasin. 31 Sapos yu i harim gut tok bilong wanpela man taim em i stretim yu, yu bai stap gut olsem ol man i save gat gutpela tingting. 32 Man i no save harim toktok bilong ol arapela i save bagarapim em yet tasol man i save harim toktok bilong arapela i stretim em i save kisim gutpela tingting. 33 Pret long God Yawe i save givim gutpela tingting na pasin bilong daunim yu yet i save givim gutpela nem.
16 1 Ol hait tingting i save kamap insait long bel bilong man em bilong dispela man, tasol ol tok bilong bekim i save kam long God Yawe. 2 Olgeta pasin bilong dispela man i stretpela long ai bilong em yet, tasol God Yawe i save lukluk na skelim bel bilong ol man. 3 Tokaut long ol wok bilong yu long God Yawe na ol hait tingting bilong yu bai i kamap gutpela. 4 I gat as na God Yawe i kamapim olgeta samting, maski long taim ol man bilong sakim tok tu i bungim hevi. 5 God Yawe i no save laikim ol man bel bilong ol i pulap long pasin bilong apim ol yet, tasol yupela i mas save gut olsem, ol bai kisim pei long wanem samting ol i mekim. 6 Long pasin bilong wanbel na pasin bilong givim bel i soim pasin bilong lusim rong wantaim pret bilong God Yawe taim ol manmeri i givim baksait long sin. 7 Taim man i bihainim pasin God Yawe i laikim, em i ken mekim ol birua bilong dispela man i stap amamas wantaim em. 8 Gutpela long yu gat liklik mani na mekim samting em i stret olsem na yu no ken kisim bikpela mani long mekim samting i no stret. 9 Long bel man i save kamapim ol hait tingting long bihainim, tasol God Yawe i save stiaim olgeta wokabaut bilong em. 10 Gutpela na stretpela tok tasol i save stap long maus bilong king na em i no save giaman. 11 Stretpela pasin bilong skelim kilo i save kam long God Yawe, olgeta bilum i hevi em wok bilong em long skelim 12 Taim ol king i mekim ol samting i no stret, dispela em yumi no ken amamas, long wanem sia king ol i sindaun long en em bilong mekim stretpela wok tasol. 13 King i save amamas long man i save toktok long wanem samting em i stret na em i save laikim man i save go pas long givim gutpela toktok. 14 Belhat bilong king i olsem toksave bilong dai tasol man i gat gutpela tingting bai traim long daunim belhat bilong em. 15 Taim lait i kamap long pes bilong king em i toktok long laip na laikim bilong em i olsem klaut i save givim ren. 16 Hamas gutpela tingting na save i stap insait long yu moa long gol. Long kisim gutpela tingting yu mas makim wanem yu laikim em i bikpela moa long silva. 17 Rot bilong ol stretpela manmeri i save mekim ol manmeri i lusim pasin nogut, man husait i save lukautim laip bilong em i save stiaim wokabaut bilong em. 18 Pasin bilong apim nem i save kamap long mekim man i kisim bikpela bagarap. 19 Em i gutpela long daunim yu yet namel long ol rabis man na yu no ken skelim ol man i bagarap wantaim ol manmeri i amamas. 20 Husait ol i bihainim wanem ol i lainim ol bai painim gutpela bilong en, na husait ol i save bilip long God Yawe bai i amamas. 21 Man i gat gutpela tingting na save, ol i save kolim ol dispela kain man olsem, man bilong skelim gut tok na ol tok em i mekim i save swit taim ol manmeri i harim. 22 Man i gat klia tingting em i olsem wara i kamap long graun long givim laip long em, tasol tingting bilong ol man nogut em bilong bagarapim ol yet tasol. 23 Man i gat gutpela tingting na save i mekim gutpela tok tasol na toktok bilong em i ken daunim ol hevi tu. 24 Ol gutpela tok i olsem hani i swit long harim na i oraitim bodi bilong man. 25 I gat rot bai yu ting em i orait long man i bihainim tasol arere bilong en em i dai tasol. 26 Man i givim bel na i mekim wok bilong em, hangre bilong em bai i mekim em i wok moa yet. 27 Man nogut i save painim asua bilong ol man long bagarapim ol na ol toktok em i save mekim i olsem hatpela paia. 28 Man i gat gutpela tingting i save kamapim bel isi na pasin bilong tok baksait i save mekim gutpela wantok bilong yu i go longwe long yu. 29 Man bilong kamapim hevi i save giamanim wantok bilong em na soim em long rot nogut. 30 Na man i pasim ai bilong en em i mekim sain bilong ol laik nogut na ol dispela lain i kaikaim tit bilong ol i mekim pasin nogut pinis. 31 Waitpela gras long het em hat king bilong stretpela pasin, em i pulap long bihainim stretpela pasin. 32 Em gutpela long yu no belhat kwik na yu no stap olsem man bilong pait na man husait i save lukautim bel bilong en, em i winim man husait i gat strong long pait na kisim biktaun. 33 Ol i pilai ston long painim aut ol samting, tasol tok orait i save kam long God Yawe.
17 1 Em i gutpela long stap isi wantaim liklik hap drai kaikai taim ol narapela haus i pulap long amamas tasol ol i no stap gut wantaim. 2 Na gutpela wokman i gat gutpela tingting bai lukautim dispela pikinini husait i nogat gutpela tingting na mekim pasin wantaim sem na givim em strong olsem wanpela bilong ol brata bilong em. 3 Ol i kukim ain bilong mekim silva na hatim gol insait long sospan bilong kukim, tasol God Yawe i save klinim bel bilong man. 4 Sin man i save harim tok bilong man i save mekim pasin nogut na giaman man i putim yau long tang i no save mekim stretpela tok. 5 Husait man i mekim tok bilas long ol tarangu man, em i tok bilas long God Yawe husait i wokim em na husait man i amamas long samting em i tingim long em i no kamap em i bai kisim pei bilong em. 6 Ol tumbuna pikinini i olsem hat bilong king long ol lapun na ol papamama i givim ona i go long pikinini bilong ol. 7 Gutpela na stretpela toktok i no gutpela long ol man i nogat gutpela tingting, em i no wankain liklik long ol man i save mekim tok giaman bai i no inap wankain olsem famili lain bilong king. 8 Na man i save givim moni long grisim narapela man i olsem wanpela marila i go long husait i givim long en, long wanem hap em i tanim, gutpela samting i save kamap long em oltaim. 9 Man husait i save laikim ol arapela man husait i birua long em, em i painim gutpela pasin olsem laikim narapela, tasol man husait i mekim ken birua em i rausim ol pren bilong em i go longwe. 10 Na strongpela tok skul i go insait long bel bilong man husait i gat save, orait na man i nogat gutpela tingting i olsem ol i paitim em 100 taim. 11 Man husait i save mekim pasin nogut i save oltaim givim baksait long gutpela pasin, olsem na man bilong bagarapim ol arapela man bai i karim toksave i kam long em. 12 Em i gutpela moa long bungim mama bea ol i stlim ol pikinini bilong em pinis, orait em i no gutpela long bungim wanpela man i nogat gutpela tingting long ol pasin bilong em. 13 Taim wanpela man i bekim nogut pasin long gutpela pasin, nogut pasin bai i no inap lusim haus bilong em.. 14 Stat bilong bel hevi i olsem wanpela man i kapasaitim wara long olgeta hap, olsem na wokabout i go longwe long bel hevi long tok pait bipo long em i kamap. 15 Wanpela man husait i save bungim asua bilong man nogut na man husait i save mekim tok nogut long ol stretpela man, dispela tupela i no stret long ai bilong God Yawe. 16 Bilong wanem na man i no gat gutpela tingting i baim moni long kisim gutpela save, taim em i nogat tingting long kisim save. 17 Pren bilong yu i laikim yu olgeta taim olsem na brata bilong yu i kamap long sanap wantaim yu long taim bilong hevi. 18 Man i nogat gutpela tingting i save mekim stronpela tok promis na em i save karim hevi bilong dinau bilong man husait i stap klostu long em. 19 Husait i save laikim tumas pasin bilong kamapim bel hevi, em i save laikim sin na man husait i putim hap palang bilong rausim pipia long dua i stap antap tumas i save mekim bun i buruk. 20 Man husait bel bilong em i no stap stret em i no save painim gutpela samting na man husait i save mekim tupela tok bai i pundaun i go insait long bikpela wari na sore. 21 Husait em i papamama bilong man i nogat gutpela tingting bai i kisim wari i kam antap long em yet, olsem na papa bilong man i nogat gutpela tingting bai i nogat amamas. 22 Bel i save amamas i olsem gutpela marasin, tasol bel bilong man i no amamas i save draim ol bun bilong em. 23 Man i save mekim pasin nogut bai i hait na kisim moni bilong grisim em long pasim rot bilong stretpela pasin. 24 Husait man i gat save i putim pes bilong em i go long kisim gutpela save, tasol ai bilong man i nogat gutpela tingting em i putim i go long pinis bilong dispela graun. 25 Pikinini i nogat gutpela tingting i save givim bikpela sori long papa bilong em na tu i mekim mama husait i karim em i bel nogut. 26 Na tu em i no gutpela long mekim save long stretpela man, em i no gutpela long patim ol stretpela man wantaim gutpela tingting husait i gat stretpela pasin. 27 Man husait i gat save i no save toktok planti na husait i gat gutpela tingting i no save belhat harip. 28 Na tu man i no gat gutpela tingting bai save long kisim gutpela save taim em i stap isi na pasim maus bilong em, orait ol i skelim em olsem man i gat gutpela save na pasin.
18 1 Husait em i stap autsait em i bihainim laik bilong em yet, na kros pait wantaim gutpela toktok. 2 Longlong man i nogat gutpela save, tasol em i save bihainim laik bilong wanem samting i stap insait long bel bilong em. 3 Man bilong pasin nogut i ting narapela man i samting nating na i save bagarapim nem bilong ol na mekim ol i sem. 4 Toktok bilong ol man long maus i olsem wara i save ron olgeta taim na gutpela tingting i ron olsem bikpela wara. 5 Em i no gutpela long haitim lesman na tok giaman long stretpela man. 6 Ol bikhet man maus bilong ol i save kamapim hevi, na taim maus i mekim kainkain toktok i save kirapim pait. 7 Ol bikhet man maus bilong ol i bagarap, na i pulap long kainkain tok nogut i stap long tang bilong ol yet. 8 Ol toktok bilong kamapim tok baksait, em i olsem switpela kaikai i save i go insait tru long namel hap bilong bodi. 9 Sapos,wanpela i slek long wok bilong em, brata bilong em bai bagarapim olgeta wok. 10 Bikpela God Yahweh nem bilong em i olsem strongpela haus, stretpela man i save ron igo long em na i stap gut. 11 Ol mani man i ting, mani bilong ol bai banisim ol long stap gut, tingting bilong ol em i olsem stongpela banis bilong taun. 12 Man i save litimapim nem bilong em yet i save pundaun. Sapos yu i no daunim yu yet, yu no inap kisim biknem. 13 Putim gut yau pastaim, bipo long yu toktok sapos yu no mekim olsem em longlong pasim na bai yu kisim sem. 14 Sapos man i sik, na i gat strongpela tingting long winim sik, orait em inap winim sik. Tasol tingting bilong man i bagarap olsem wanem bai em i winim sik? 15 Man i gat gutpela bel em i save strong long kisim ol kain save, em i save putim yau gut long ol man i laik skulim em. 16 Sapos yu laik toktok wantaim wanpela bikman, yu mas bringim wanpela presen i kam long em na em bai amamas na larim yu i kam lukim em. 17 Taim wanpela man i sanap long kot na toktok olsem, em bai win taim birua bilong em i askim em long mekim tok klia long ol man long husat tru bai win. 18 Sapos kot i no inap stretim hevi bilong ol manmeri long blok, kot inap putim strongpela tok lukaut long tupela wantaim. 19 Sapos yu mekim brata bilong yu i bel nogut long yu, orait em bai i no laikim yu moa,olsem strongpela dua i pasim rot bilong man na em i no inap i go insait long haus. 20 Toktok bilong yu i gutpela, bel bilong yu bai pulap long amamas. 21 Toktok bilong yumi man inap mekim yumi stap gut o bagarapim yumi, olsem na yumi mas yusim gut maus bilong yumi na stap gut. 22 Sapos yu painim gutpela meri na maritim em, dispela em i gutpela samting tru. God Yahweh bai amamas na belgut long yu. 23 Rabis man i save toktok isi na askim em long helpim ol, tasol mani man i save bekim tok strong. 24 Man i gat planti pren bai kisim bagarap.Tasol sampela man i gat narapela pren, sapos tupela pas gut na stap wanbel, pasin bilong tupela i ken winim pasin namel long tupela brata.
19 1 Trangu man husait i wokabaut long stretpela pasin em i gutpela moa long wanpela man husait i nogat gutpela tingting na maus bilong em i pulap long giaman. 2 Olsem tasol i no gutpela long i gat bel kirap long mekim wok tasol nogat save na wanpela man husait ran hariap stret bai abrusim rot. 3 Ol manmeri asua bilong ol i save bagarapim laip bilong ol na bel bilong ol i save koros tru long God Yawe. 4 Manmeri husait i gat moni na planti samting bai i gat planti poroman tasol turangu man bai i no gat poroman bilong em. 5 Ol manmeri i save giaman bai i no inap abrusim kalabus na husait tok giaman i save kam out long maus bilong em bai i no inap long ronawe. 6 Planti manmeri bai askim long kisim gutpela toktok long ol manmeri i gat gutpela bel na olgeta manmeri i poroman wantaim ol lain husait i save givim samting. 7 Olgeta brata bilong turangu man i no save laikim em na em bai olsem wanem long ol poroman bilong em husait i stap longwe long em. Em singaut long ol tasol ol lusim em na i go. 8 Husait i kisim gutpela save bai laikim tru laip bilong en na husait i gat gutpela save bai painim gutpela samting. 9 Wanpela man bilong mekim tok giaman bai painim hevi na husait tok giaman i save kam out long maus bilong en bai i dai. 10 Em i no inap tru long man i nogat gutpela tingting long stap insait long gutpela haus bilong ol bikman na em hat tru long wokboi long bosim pikinini bilong king. 11 Gutpela tingting na save i mekim manmeri i no inap belhat hariap na long strong bilong em yet em inap long abrusim pasin nogut. 12 Belat bilong king i olsem yangpela laion i save singaut tasol amamas bilong en i olsem liklik morning rain i save pundaun long grass. 13 Wanpela pikinini man wantaim nogut tingting i save bagarapim papa bilong en na merit meri husait i save koros planti em i olsem wara i save kapsait na nogat pinis bilong em. 14 Haus na olgeta gutpela samting i save kam long mama na papa, tasol gutpela meri God Yawe i save givim. 15 Ol les manmeri i save slip tumas tasol husait i no laik long wok bai i go wantaim bel hangre. 16 Manmeri husait i bihainim gut tok bilong God i save lukautim gut laip bilong en tasol ol manmeri husait i no save tingting long laip bilong ol bai i dai. 17 Husait manmeri givim ol samting long ol turangu lain em givim dinau i go long God Yawe na God Yawe bai bekim bek long wanem em i bin mekim. 18 Mekim strongpela toktok long pikinini man bilong yu taim em youngpela yet na noken bagarapim bel bilong yu long killim em. 19 Man husait i save belhat hariap tasol mas kisim pei bilong em tasol sapos yu savim em, yu mas mekim gen namba tu taim gen. 20 Harim ol toktok na bihainim gut ol tok lukaut, olsem tasol bai yu gat gutpela tingting na kamap gutpela man tru long taim yu stap laip. 21 Ol manmeri i gat tingting long mekim planti samting tasol laik bilong God Yawe bai i kamap. 22 Gutpela pasin em ol manmeri i save laikim na manmeri i nogat samting i winim ol lain bilong mekim tok giamarn. 23 Biknem bilong God Yawe i save givim laip long ol manmeri. Husait manmeri i gat dispela samting bai pulap tru na i no inap kisim bagarap long ol samting i laik bagarapim ol. 24 Manmeri husait i save tok baksait bai planim han bilong en long dis, em bai i no inap bringim i kam antap long maus bilong en. 25 Bagarap bai i kam long manmeri husait i save tok bilas na gutpela man bai i amamas. Givim strongpela toktok long ol lain husait i save harim tok na em bai kisim save. 26 Wanpela pikinini man husait stil long papa bilong en na ronim mama bilong en i go em i save kamapim sem na nem nogut. 27 Sapos yu les long harim ol tok lukaut, pikinini man bilong mi yu i no inap kisim gutpela tok bilong kisim save. 28 Wanpela man nogut em bai bagarapim stretpela pasin na maus bilong ol manmeri nogut i save daunim sin. 29 Hevi em i redi i stap long ol lain bilong bagarapim ol man na em paitim baksait bilong ol manmeri i no gat gutpela tingting.
20 1 Wain em i giaman samting na strongpela drin long kirapim pait, ol man i no givim baksait long bia i no gat gutpela tingting. 2 Na pret bilong king i olsem pret bilong yangpela laion i save singaut na man i mekim em i belhat em i save kilim em i dai. 3 Em i gutpela long yupela i abrusim pasin nogut, tasol olgeta man i no gat gutpela tingting i save go insait long hevi. 4 Les man i no save planim kaikai long taim bilong en, taim bilong kamautim kaikai em i painim tasol em bai i nogat kaikai. 5 As tingting bilong bel bilong ol man i olsem wara i daun tumas, tasol man i gat gutpela tingting bai pulim i kam aut. 6 Planti ol man bai tokaut olsem ol i gutpela man, tasol husait i ken painim wanpela i ken bihainim dispela tok? 7 Na stretpela man i save wokabaut wantaim stretpela pasin na pikinini man bilong em husait i bihainim em bai i kisim blesin. 8 Wanpela king husait i save sindaun long sia king bilong em na mekim wok bilong skelim na rausim pasin nogut i stap long ai bilong em. 9 Husait i ken tok, Mi gat klinpela bel, mi yet i rausim sin bilong mi? 10 Narakain skel na giaman kilo God Yawe i no save laikim tupela pasin wantaim. 11 Na tu yangpela man i save long pasin bilong em yet, em mekim pasin i gutpela o nogut. 12 Yau bilong harim na ai bilong lukim-- God Yawe i bin mekim tupela wantaim. 13 Yu no ken laik long slip planti bai yu kamap rabis, opim ai bilong yu na bai yu gat planti kaikai. 14 I no gutpela. Man bilong baim i tok, tasol taim em i go longwe em i save apim nem bilong em yet. 15 I gat gol na planti ol ston i gat bikpela pe tumas, tasol maus bilong ol man i gat gutpela tingting i olsem ol samting i dia tumas. 16 Kisim klos bilong wanpela husait i bin putim olsem wasman long narapela lain na holim dispela insait olsem promis taim em i putim olsem wasman bilong rot meri. 17 Bret yu kisim long giaman toktok em swit moa, tasol bihain maus bilong yu bai pulap long wesan. 18 Stia tingting i kirapim ol samting na gutpela stia tingting bai lukautim yu long winim pait. 19 Tok giaman i save kamautim tok hait olsem na yu noken poroman wantaim ol manmeri i save toktok planti. 20 Sapos wanpela i tok nogut long papa bilong em o mama bilong em, lam bilong en bai dai aut namel long tudak. 21 Samting yu kisim hariap long stat bai i no gutpela long bihain, 22 Yu no ken tok, Mi bai bekim rong bilong yu. Weit long God Yawe na em bai i kisim bek yu. 23 God Yawe i no save laikim ol man bilong giaman na kisim samting bilong narapela man. 24 Wokabaut bilong man God Yawe i save stiarim, olsem wanem em bai save long rot bilong en. 25 Em i no orait long wanpela man i tok strong. Dispela samting em i holi, yu mas tingting gut wanem em i as bilong dispela tok taim yu mekim promis. 26 King i gat gutpela tingting bai i skelim pasin bilong ol man nogut na bai em i kalabusim ol. 27 Na spirit bilong man em lam bilong God Yawe, em i wok insait long man na sekim olgeta laip bilong em. 28 Bihainim kontrak gut wantaim trupela pasin bilong lukautim sia king bilong em, ol i mekim na raunim wantaim pasin bilong laikim. 29 Biknem bilong ol yanpela man em i strong bilong ol na gutpela bilong ol lapun manmeri em wait gras bilong ol. 30 Givim kanda i save klinim bagarap na rausim pasin nogut na tok i save mekim insait bilong man i kamap klin.
21 1 Bel bilong king i olsem baret wara i ron insait long han bilong God Yawe, olsem na em i save amamas na stiaim king. 2 Olgeta man i save ting olsem pasin bilong ol i gutpela long ai bilong ol yet, tasol God Yawe i save skelim bel na tingting bilong ol man. 3 God Yawe i save laikim tumas ol gutpela na stretpela wok yumi mekim na i winim ofa yumi save givim i go long em. 4 Pasin bilong daunim narapela man na hapim nem bilong yu yet em bai lait na soim narapela man olsem yu man bilong mekim sin 5 Man bilong wok i save tingting gut na mekim wok na em i gat planti samting, tasol olgeta man husait i wok hariap i bai sot long ol samting. 6 Man i giaman na kisim planti moni, em i olsem sno i stap sotpela taim tasol na i pinis hariap na trep i holim em na kilim em i dai. 7 Strong bilong man nogut bai kisim ol i go longwe, long wanem ol i no laik mekim gutpela pasin. 8 Pasin bilong man i mekim asua em i no stret, tasol man husait i stap stret i save mekim stretpela pasin. 9 Long stap antap long kona bilong het bilong haus i moa gutpela long stap insait long haus wantaim meri bilong bel hat na tok kros. 10 Man nogut i save hangre long mekim ol pasin nogut, man i stap klostu long em i no save lukim gutpela pasin long em, 11 Taim ol i mekim save long man bilong mekim tok pilai, man nating i nogat asua long en i kamap gutpela man na taim gutpela man i skulim em, em i save holim strong gutpela save. 12 Stretpela man i was long haus bilong man nogut, na kisim ol man nogut na stretim ol. 13 Wanpela man husait i pasim yau bilong em long harim krai bilong man i nogat samting, em tu bai krai strong, tasol ol bai i no inap long bekim. 14 Man i kros na belhat long yu orait yu mas hait na givim presen long em na belhat bilong em bai i pinis. 15 Taim stretpela pasin i kamap, em i save bringim amamas i kam long stretpela man, tasol em i save bringim pret i kam long man i save mekim ol pasin nogut. 16 Wanpela man husait i go longwe long rot bilong kisim gutpela tingting, em bai malolo wantaim ol man i bin dai pinis longtaim. 17 Husait i laik long amamasim bodi bilong em bai i no gat samting, man husait i laikim wain na wel em bai i nogat planti samting. 18 Man i save mekim pasin nogut i kisim ples bilong gutpela man na i helpim em, na man bilong mekim sin i kisim ples bilong stretpela man na helpim em. 19 Em i gutpela tru long stap long ples nating na stap longwe long meri i save belhat na kros. 20 Man i gat gutpela tingting i save bungim ol kain gutpela samting na wel long haus bilong em, tasol man i no gat gutpela tingting i save pinis ol samting bilong em. 21 Man husait i mekim gutpela pasin, dispela man i painim laip, stretpela pasin na biknem. 22 Man husait i gat gutpela tingitng i makim ol man husait em i ting olsem ol inap pait strong na kisim biktaun bilong ol strongpela man. 23 Husait i tingitng na toktok i no save kamapim hevi. 24 Man i hapim nem bilong em yet, em i man bilong tok pilai na em i save mekim em yet i kamap bikpela na wok long hapim em yet. 25 Man i save les long mekim wok long wanem wok bai i kilim em i dai. 26 Olgeta dei em i save tingting long i gat ol kain samting, tasol stretpela man i save givim na i no save kisim bek gen. 27 God i no save laikim ofa bilong man i save mekim pasin nogut, em i no save laikim, long wanem em i kisim i kam wantaim tingting nogut. 28 Tok bilong giaman man bai i pinis, tasol man i save harim toktok bilong ol narapela man, toktok bilong em bai i stap longpela taim. 29 Man bilong mekim pasin nogut i no save soim amamas, tasol stretpela man i save long wanem pasin em bai i mekim. 30 Nogat gutpela tingting, nogat gutpela save na nogat gutpela skul tok bilong yupela long mekim samting bai inap long winim God Yawe. 31 Yu ken redim hos bilong pait, tasol win em bilong God Yawe.
22 1 Gutpela nem i mas stap antap moa long i gat planti moa samting na gutpela bel i winim silva na gol. 2 Ol moni man na ol trangu man i wankain tasol, long wanem God Yawe tasol i bin mekim ol. 3 Wanpela man i gat gutpela tingting i lukim hevi na em i haitim em yet, tasol wanpela man i nogat gutpela tingting i lukim hevi i kam yet na em i go na kisim bagarap long dispela hevi. 4 Pei bilong daun pasin na pret long God Yawe i bai pulap long ona na laip. 5 Ol gras nogut na ol umben bai i stap long rot bilong ol man nogut na husait man i was gut long laip bilong em bai i stap longwe long ol dispela samting. 6 Skulim gut pikinini long wanem rot em bai i go na long bihain taim em i kamap bikpela, em bai i no inap givim baksait na lus tingting long ol wanem tok stia yu bin tokim em. 7 Ol moni manmeri bai i bosim ol trangu manmeri, wankain tasol man bilong kisim moni i olsem wokman bilong ol man husait i save givim moni. 8 Man husait i save mekim pasin nogut bai bungim hevi na stik bilong belhat bilong em bai pinis nating. 9 Man husait i gat gutpela ai bilong lukim na givim wantaim gutpela bel bai kisim blesing, long wanem em i save skelim bret bilong em wantaim ol trangu man. 10 Rausim ol man bilong tok bilas na rausim ol man i no stap wanbel i mas i go longwe, olsem tasol olgeta bel hevi na tok pait bai pinis olgeta. 11 Man husait i save laikim tru stretpela bel na ol toktok bilong em i pulap wantaim bel sori na soim gutpela pasin, em bai inap tru long king bai i stap olsem pren bilong em. 12 Ai bilong God Yawe i was gut long save tasol em i rausim na tromoi ol toktok bilong kirapim hevi i go. 13 Ol les man i save tok olsem, "I gat wanpela laion i stap long rot! Ol man bai kilim mi long hap." 14 Maus bilong meri husait i save mekim pasin pamuk i olsem bikpela hul, olsem na belhat bilong God Yawe i stap antap long husait man i pundaun i go insait long dispela hul. 15 Pasin bilong nogat gutpela tingting long mekim samting i stap insait long bel bilong wanpela pikinin, tasol stik bilong stretim man long gutpela rot i rausim dispela i go longwe. 16 Man husait i mekim nogut na kisim long ol trangu man long bungim moni na kago samting bilong em yet o em i givim i go long ol moni man, em bai kamap trangu man long bihain taim. 17 Putim yau gut na harim ol tok i kam wantaim gutpela save na kirapim bel bilong yu long kisim save bilong mi, 18 em bai kamap gutpela tru na mekim gut long yu sapos yu putim gut insait long laip na sapos olgeta dispela samting i stap redi long maus bilong yu. 19 Olsem na bilip bilong yu bai i stap long God Yawe, mi skulim yupela long nau na i go long yu tu. 20 Ating mi mas i no raitim 30-pela tok stia na tok bilong givim save, 21 long skulim yu long pasin bilong tok tru long ol dispela trupela tok mi mekim, olsem na yu inap long bekim ol trupela tok long ol lain husait i bin salim yu? 22 Noken stil long ol trangu man long wanem ol i stap trangu na noken mekim nogut long ol trangu man i stap long geit, 23 long wanem God Yawe bai i go pas long kot bilong ol na em bai kisim olgeta samting bilong ol man husait i bin stil long ol. 24 Noken mekim pren wantaim man husait i pulap long belhat na noken pren wantaim man husait i save belhat nogut tru na i laik kirapim pait, 25 nogut yu bihainim pasin bilong em na em bai kamap olsem kaikai bilong tewel bilong yu. 26 Noken kamap olsem wanpela man husait i mekim strongpela tok o em i putim ol samting olsem banis bilong bekim ol dinau bilong em. 27 Sapos yu nogat samting long bekim dinau bilong yu, wanem samting bai pasim rot bilong wanpela man long kam rausim bet bihain long yu. 28 Noken rausim ol ston bilong bipo ol tumbuna i bin makim na ol papa bilong yu i bin putim. 29 Yu inap lukim man husait i gat gutpela save long mekim wok bilong em? Em bai sanap long pes bilong ol king na em bai i no inap sanap long pes bilong olgeta wankain manmeri nating.
23 1 Taim yu sindaun na kaikai wantaim ol man i antap long yu lukaut na tingim gut wanem ol i putim. 2 Na yu putim naip long nek bilong yu yet, sapos yu man husat i laik tumas long kaikai planti. 3 Noken mangal long gutpela smel bilong kaikai, em kaikai bilong giaman. 4 Noken hat wok long kamap moni man, yu mas i gat gutpela tingting long wanem taim bai yu stop. 5 Inap yu larim ai bilong yu i givim lait? Em bai i go pinis em bai kamapim win olsem trangau na plai i go antap long skai. 6 Yu no ken kaikai wantaim wanpela man i lukluk nogut na yu noken mangal long smel bilong kaikai, 7 em kain man olsem i save kauntim ol prais bilong kaikai.''Kaikai na dring !" em tok olsem long yu ,tasol bel bilong en i no i stap wantaim yu. 8 Yu bai trautim liklik yu bin kaikai long en na bai yu lusim gutpela pasin bilong yu. 9 No ken toktok na harim tok bilong man nogut em bai bel hat long gutpela stia tok. 10 No ken rausim olpela ston mak o muvim graun bilong ol pikinini papamama i dai pinis long en, 11 man bilong helpim ol em i strong tumas na em bai kisim ples bilong ol na toktok long yu. 12 Putim bel bilong yu long soim na iau bilong yu long gutpela save. 13 Yu no ken pasim rot bilong skulim pikinini, sapos yu stretim em, em bai i no inap dai 14 Em yu tasol bai paitim em long stik na kisim bek sol bilong em long ples bilong dai. 15 Pikinini bilong mi, sapos bel bilong yu i gat gutpela save, na bel bilong mi tu bai amamas; 16 Olgeta insait long mi i amamas taim yu tok aut wanem em i stret long maus bilong yu. 17 No ken lusim bel bilong yu long pilim hevi long sin man,tasol pret long God Yawe long olgeta dei. 18 Tru tumas taim bai i kam na yu tingim long em bai i no inap lus. 19 Harim,yu!_pikinini bilong mi, yu mas kamap olsem saveman na lukautim bel bilong yu long gutpela rot. 20 Yu no ken pas wantaim ol spakman, o ol man bilong mangal long kaikai planti mit, 21 ol man bilong spak na kaikai planti mit ol i nogat samting na i nogat strong ol bai pasim klos i bruk. 22 Harim tok bilong papa bilong yu husat i kamapim yu na yu no ken luk daun long mama taim em i kamap lapun. 23 Baim tok tru na yu no ken salim, baim gutpela tingting, gutpela stia tok na long kisim save. 24 Papa bilong stretpela man i gat bikpela amamas na husat i karim pikinini i gat gutpela tingting em bai amamas long em. 25 Papa na mama bilong yu bai amamas na mama karim yu bai amamas. 26 Pikinini bilong mi givim bel bilong yu na ai bilong yu was long rot bilong mi. 27 Pasin pamuk i olsem hul daun tru na pamuk meri em i olsem liklik hul wara. 28 Meri i slip na weit olsem stilman na pulim planti man long giaman pasin bilong em. 29 Husat i wari ? Husat i bel sori ? Husat i pait? Husat i toktok planti? Husat i gat bagarap i no gat as? Husat i gat blut long ai? 30 Ol lain husat i pas long strongpela smel bilong wain na ol lain husat i tanim wain. 31 Yu no ken lukluk long wain taim em kamap ret, taim em i boil insait long kap, em i go daun gut tru. 32 Long bihain em i kaikai em olsem snek na i kam wantaim pen bilong poisin snek. 33 Ai bilong yu bai lukim ol kainkain samting na bel bilong yu bai sikirap long ol pasin nogut. 34 Yu bai i olsem wanpela man husat i slip antap long solwara o antap long hap diwai long solwara. 35 Yu bai tok '' Ol paitim mi, tasol mi no pilim pen. Ol i wipim mi, tasol mi no pilim pen, wanem taim bai mi kirap? Bai mi painim narapela dring'.'
24 1 Noken kamap olsem man i save mekim pasin nogut o i gat strongpela tingting long raun wantaim ol, 2 bilong wanem bel bilong ol i save kamapim bel kros long pait na maus bilong ol i save mekim toktok bilong kamapim hevi. 3 Long gutpela tingting haus i kamap na long save em i stap strong. 4 Long gutpela save rum i save pulap wantaim ol naispela bilas na ol samting i dia. 5 Man bilong pait wantaim gutpela tinging em i strong na man i gat save em i save kisim moa strong, 6 long gutpela rot yu bai winim pait na long helpim toktok bilong ol man i save givim tingting long pait bai yu win. 7 Gutpela tingting em i antap tumas long man i nogat save, insait long bikpela dua bilong banis, em bai i no inap opim maus bilong em long toktok. 8 I gat wanpela man i save tingting long mekim pasin nogut, ol manmeri i save kolim em bos bilong kamapim tokhait bilong pasin nogut. 9 Hait tingting nogut em i sin na ol man i save les long man bilong tok pilai. 10 Taim hevi i kamap na sapos yu i no pilim strong na yu pret orait strong bilong yu i liklik. 11 Helpim ol lain husait ol i kisim ol i go long kilim ol na holim bek ol lain husait i amamas long kilim man nating. 12 Sapos yu tok, "Harim ! mipela i no save long wanpela samting," i nogat wanpela man i lukim bel na save long wanem yumi i toktok? Dispela man husait i save was long laip bilong yumi, ating em i no save? God bai i no inap givim yu wanem samting yu laikim long en? 13 Pikinini man bilong mi, yu kaikai ani bilong wanem em i gutpela, long swit long maus bilong yu. 14 Wankain olsem gutpela tingting bilong spirit bilong yu, yu mas panim, bai i gat gutpela sindaun bihain na wanem yu tingim em bai kamap long en bai i no inap bagarap. 15 Noken giaman long weit olsem ol man bilong mekim pasin nogut save mekim long brukim haus bilong ol stretpela man. Noken bagarapim haus bilong dispela man! 16 Maski ol stretpela man i pundaun 7-pela taim ol bai kirap gen, tasol ol man nogut bai pundaun na kisim bagarap. 17 Noken bung na amamas taim birua bilong yu i pundaun na noken larim bel bilong yu i amamas taim em i no wokabaut gut, 18 o God Yawe bai i lukim wanem yu mekim na em i no inap amamas na em i no inap lusim belhat bilong em long ol. 19 Noken wari long wanem ol man bilong mekim pasin nogut i mekim na noken bel nogut long samting bilong ol manmeri nogut, 20 long man i save mekim pasin nogut em i nogat gutpela sindaun bihain na lam bilong ol manmeri i save mekim pasin nogut bai i no inap long lait. 21 Pikinini man bilong mi, pret long God Yawe na king, noken raun wantaim ol lain husait i save mekim birua long God na king, 22 Bagarap bilong ol bai kam hariap na husait i save long wanem bagarap tru bai kamap long ol, i kam long God na king? 23 Ol dispela toktok i bilong gutpela tingting. Hap tok bilong skelim kot long lo i no gutpela. 24 Husait i tokim ol man nogut olsem, "Yu i stretpela man, ol man bai mekim tok i no gutpela long yu na ol kantri bilong yu bai i les long yu. 25 Tasol husait i stretim pasin nogut bilong ol man, ol bai i amamas long gutpela presen ol bai i kisim. 26 Man i save mekim tok i tru em i mekim gutpela long maus bilong em. 27 Redim wok bilong yu autsait na mekim olgeta samting bilong yu i redi long hap graun, bihain yu mekim haus bilong yu. 28 Noken mekim toktok long wantok bilong yu sapos i no i gat as long em na noken tok giaman long maus bilong yu. 29 Noken tok, "Mi bai mekim long em wanem samting em i bin mekim long mi; Mi bai givim em bek wanem em i givim long mi. 30 Mi wokabaut i go long hap graun bilong wanpela lesman na abrusim wain gaden bilong longlong man. 31 Nilgras i kamap long olgeta hap na moson gras i karapim graun, banis bilong ston i bruk na pundaun. 32 Bihain mi lukim na mi skelim tingting na mi lanim sampela samting. 33 Liklik slip, liklik malolo na liklik taim yu pasim han long malolo, 34 yu bai i stap trangu na ol samting bilong yu bai i bagarapim olsem ol ami i bagarap ol.
25 1 I gat planti gutpela sindaun bilong solomon, ol i kisim long man bilong Esekia, king bilong ol Juda. 2 Dispela em i glori bilong God Yawe i haitim ol samting, tasol long glori bilong king ol i painim pinis. 3 Olsem long heven em i antap na long graun i go daun tru, olsem na bel bilong king i no inap stap isi. 4 Rausim ol samting nogut i stap long silva na ol man bai wokim ain, i ken yusim silva long wokim ol piksa bilong ol samting. 5 Orait ol i rausim ol man i no save mekim gutpela pasin long ai bilong king na long sia king bilong em bai i kamap gutpela na ol bai i mekim raitpela samting. 6 Noken apim yu yet long ai bilong king na noken sanap long ples bilong ol gutpela man we king i save onaim ol. 7 Em i gutpela long em i toktok long yu, "Kam antap long hia, "Orait em i semim yu long pes bilong bikman. Wanem yu bin lukim, 8 noken kisim kam hariap na traim. Na bai yu mekim wanem long taim yu pinis na taim man i stap klostu long yu i semim yu? 9 Sapos yu na pren bilong yu i gat kros namel long yutupela, orait noken stap klostu na tokim arapela long dispela samting i kamap, 10 long wanem taim narapela man husait i harim yu bai i mekim yu i pilim sem na man bilong mekim stori nogut long yu bai i no inap i stap isi. 11 Gutpela toktok ol i tokim em i olsem prut bilong diwai ol i putim long silva plat. 12 Dispela gol ring o nekles ol i wokim long gutpela gol, ol man i gat gutpela tingting i krosim ol lain i harim. 13 Olsem kol bilong sno long taim bilong kisim kaikai em i karim stret tok i go long husait i bin salim em, em i bringim gen laip bilong bikman bilong em i kam bek. 14 Klaut na win i nogat ren em ol lain husait i save toktok long presen em i no save givim. 15 Wantaim bel isi dispela man i ken lukautim wok na tok isi bilong em i ken brukim bun bilong ol. 16 Sapos yu painim hani, kaikai liklik long skel o sapos yu kaikai planti moa bai yu trautim gen. 17 Noken go tumas long haus bilong ol man i stap klostu long yu, em bai i les long yu na hatim yu. 18 Ol man husait i save sapotim narapela long tok giaman long wantok bilong em, ol i olsem wanpela lain ol i yusim ol long taim bilong pait na tu olsem bainat na sap spia. 19 Man i no save givim taim long wok bilong em, yupela i noken bilipim em. Long wanem maus bilong em i nogut na tu lek bilong em i pen long taim bilong hevi. 20 Olsem man husait i save rausim klos long taim bilong kol o ol i kapsaitim pait wara antap long sol, em dispela man husait i save singsing i go long ol lain i gat bel hevi. 21 Sapos ol birua bilong yu i belhat, givim ol kaikai long kaikai na sapos ol i nek drai long dring wara, givim ol wara long dring, 22 Olsem na yu bai kapsaitim hotpela asis bilong paia antap long hat bilong em na God Yawe bai givim prais long yu. 23 Ating long hap san kamap ,win bai kisim ren i kam na maus bilong em i tokaut long hait samting na pes bilong em bai i soim olsem em i belhat. 24 Em i gutpela long stap long yu yet na noken stap wantaim ol meri i save kros planti. 25 Olsem kol wara i go long wanpela man nek bilong em i drai long dring wara. Em i gutpela nius long ol man i stap long longwe kantri. 26 Olsem doti wara na tu bagarap i stap long hap wara i save kam, i olsem stretpela man ol i givim pas long ol man i save sakim tok. 27 Em i no gutpela long kaikai planti hani, em i olsem ol i painim biknem yet. 28 Ol man i no save lukautim laik bilong bodi, ol i olsem biktaun ol i brukim pinis na i nogat banis i stap moa.
26 1 Olsem sno lo taim bilong sun or rein long taim bilong kisim kaikai, olsem na ol man i nogat gutpela tingting i no inap kisim biknem. 2 Olsem ol liklik pisin i flai i go i kam na olsem tasol dispela tok nogut bai i no inap i kam lo yu. 3 Wip em i bilong hos na kep em i bilong donki na kanda em i bilong ol man i nogat gutpela tingting. 4 Noken bekim toktok bilong ol man i nogat gutpela tingting, nogut bai yu kamap wankain olsem ol. 5 Bekim toktok bilong ol man i nogat gupela tingitng na bai em i no inap kamap gutpela long ai bilong em yet. 6 Husait i salim toktok i go long ol man i nogat gutpela tingting i olsem ol i katim lek bilong ol yet na drin posin. 7 Olsem lek bilong ol man we hap bodi bilong ol i dai pinis na i hangamap, em i olsem gutpela tingting i kam long maus bilong ol man nogut. 8 Olsem taim yu putim ston long katapel i olsem yu givim biknem long man i nogat gutpela tingting. 9 Olsem nil i go insait lo han bilong wanpela spak man i nogat gutpela tingting. 10 Olsem wanpela man i save gut long holim bunara na spia na i save bagarapim ol man husait i stap klostu long em, dispela man em i no gutpela man, em i save kisim ol man husait i abrus. 11 Olsem dog i kam bek long wanem em i bin trautim, olsem na man i nogat gutpela tingting i save mekim wankain pasin olsem dok. 12 Yu bin lukim sampela man husait i ting em i stretpela man long ai bilong em yet? I gat planti wei bilong ol man i nogat gutpela tingting i stap na i no wankain olsem em. 13 Ol les man i save tok olsem, " Igat laion i stap long rot! Na i gat laion i stap namel long ol ples nabaut!" 14 Taim dua i op i go i kam lo ins, em i olsem wanpela les man i slip antap long bet bilong em na i tanim tanim. 15 Ol les man i save putim han bilong ol i go insait lo dis kaikai tasol ol i nogat strong bilong kisim na putim long maus bilong ol. 16 Ol les man i save ting ol i stretpela man long ai bilong ol yet na i winim 7pela man husait i save harim gut kot. 17 Em i olsem wanpela man husait i gat yau bilong dok na i abrusim ol man i belhat na kamapim hevi. 18 Olsem man bilong pait i save sut long spia i gat paia long en. 19 Em dispela man husait i save giamanim ol lain bilong em na i tok mi giamanim yupela tasol. 20 Sapos i no gat planti paia, dispela paia bai i dai na long hap we i nogat planti lain bilong tok baksait bai, i nogat kros pait. 21 Olsem sit bilong paia i lait na kukim hap graun, paia i kukim diwai na man bilong bel nogut bai i kamapim hevi. 22 Tok baksait i olsem switpela kaikai, we i save go insait long bodi bilong yumi. 23 Olsem glas i stap antap long graun pot we maus bilong man i nogat gutpela bel i olsem paia i lait lo maus bilong em. 24 Man husait i no save laikim ol arapela man i bihainim toktok bilong em, em i larim dispela ol giaman pasin i stap insait lo em yet. 25 Em bai i mekim ol gutpela toktok, tasol yupela i no ken bilip long em. long wanem em i gat 7pela samting insait long bel bilong em we God Yawe i no laikim. 26 Em i karamapim ol giaman toktok bilong em, tasol ol pasin nogut bilong em bai i kamap ples klia. 27 Husait man i dikim hul bai i pundaun i go insait lo dipela hul na ston bai i rol i kam bek long husait i pusim dispela ston. 28 Ol man bilong mekim tok giamman i save bagarapim ol man.
27 1 Yu noken apim yu yet olsem bai yu mekim wanpela samting long tumora, long wanem yu i no save wanem samting bai kamap long dispela dei. 2 Larim narapela man i litimapim nem bilong yu, yu yet i no ken mekim olsem. 3 Man i nogat gutpela tingting i save givim hevi long yumi na dispela hevi i winim tru hevi bilong ston na wesan ol i bungim. 4 Belhat na kros em i pasin nogut tru, tasol pasin bilong bel nogut long samting bilong narapela em i winim tru. 5 Pasin bilong stretim man i bin mekim rong i winim tru pasin bilong laikim man na yu i no tokim em long asua bilong em. 6 Pren tru bai givim yu pen bilong helpim yu, tasol ol birua bai mekim gut tru long yu bilong giamanim yu tasol. 7 Man i kaikai na i pulap pinis bai em i les long kaikai, maski kaikai i swit olsem hani, tasol man i hangre, ol kaikai i gat pait i swit tasol. 8 Man i lusim ples bilong em na i raun raun nambaut i olsem pisin i lusim haus bilong en na i plai nambaut. 9 Sanda na wel i save mekim yumi i amamas, tasol ol gutpela pasin bilong ol pren i bilong givim gutpela tingting long yu. 10 Yu no ken givim baksait long pren bilong yu na ol lain bilong papa bilong yu na yu noken i go long haus bilong brata long taim bilong hevi. Man i stap klostu i winim brata bilong yu i stap long longwe. 11 Pikinini bilong mi, yu mas kisim gutpela tingting na bel bilong mi bai amamas na bai mi inap long bekim tok bilong man i tok bilas long mi. 12 Man i gat gutpela tingting i save haitim em yet long taim em i lukim hevi i laik kamap na em i abrusim, tasol ol man i nogat gutpela tingting i lukim hevi i kam na ol i go bungim tasol na karim hevi. 13 Man i promis long bekim dinau bilong narapela man na i no bekim yet na i go promis gen long dinau long pamuk meri, kisim saket bilong em na holim i stap olsem mak bilong em i mas bekim dinau. 14 Sapos man i bikmaus na tok gutdei long pren bilong em long moning taim tru, i olsem em i tok nogut long em! 15 Sapos meri bilong wanpela man i save kros na toktok planti olgeta taim, em i olsem liklik wara i save pundaun pundaun long het bilong haus i kam insait long taim bilong ren. 16 Man bilong em i laik mekim em i lusim dispela pasin i olsem em i laik pasim win na i olsem em i laik holimpas wel long han sut bilong em. 17 Ol i wokim samting long ain bilong sapim ain, olsem tasol wanpela man i mas stretim tingting bilong narapela pren bilong em. 18 Sapos man i laik kaikai frut bilong diwai fik orait em i mas lukautim gut dispela diwai fik na man i was gut long bosman bilong em bai bosman i mekim gut long em. 19 Man i lukluk i go daun long wara bai em i lukim pes bilong em yet olsem pasin bilong man i save soim em i wanem kain man. 20 Maski planti man i bin dai na i go long hel, ol i no inap long pulimapim, olsem tasol man i no inap long inapim laik bilong em. 21 Ol i save kukim silva long sospen bilong en na gol long paia i hat tumas na man i lusim olgeta pasin nogut na mekim gutpela pasin tasol bai ol i litimapim nem bilong em. 22 Maski sapos yu hamarim strong wanpela man i nogat gutpela tingting olsem yu hamarim rais long rausim skin bilong en, longlong pasin bilong em bai i no inap lusim em. 23 Yu mas save gut long ol sipsip na meme bilong yu na yu mas was gut long ol. 24 Long wanem moni bilong yu i no inap i stap oltaim na king tu i no inap i stap oltaim. 25 Yu mas save wanem taim bai gras bilong animol i pinis na bai yu katim nupela gen na bungim bilong ol i kaikai na nupela gras bai kamap gen. 26 Bihain bai yu kisim gras bilong ol sipsip na wokim klos bilong yu na bai yu salim ol meme na kisim moni bilong baim graun. 27 Bai yu wantaim ol femili bilong yu na ol wokmeri bilong yu i kisim susu na mit bilong ol meme bilong kaikai na dring.
28 1 Ol man nogut bai ranawe taim i no gat man i ronim ol, tasol stretpela man i sanap strong olsem yangpela lion. 2 Pasin nogut bilong dispela graun bai kamapim planti lida tasol strepela man husait i gat gutpela tingting na save bai i stap longpela taim. 3 Rabis man husait i kros pait wantaim narapela rabis man em i olsem bikpela ren i kam pundaun na bagarapim ol kaikai long gaden. 4 Husait i sakim lo em i amamasim ol man nogut, tasol husait i lukautim lo em bai pait na kamap birua bilong ol. 5 Ol man nogut ol i no luksave long gutpela na stretpela pasin, tasol husait i painim God Yawe bai i save long planti samting. 6 I gutpela moa long rabis man i wokobaut long stretpela pasin bilong em, tasol mani man i mekim planti giaman na stil pasin. 7 Man husait lukautim lo em trupela pikinini man husait i gat save, tasol husait i raun nating wantaim ol man nogut i kisim bikpela sem pipia i kam long papa bilong em. 8 Man husait i mekim bikpela profit mani long giaman pasin, em i bungim bilong man husait i save sori na helpim ol rabis man. 9 Sapos wanpela i no putim yau na harim lo, beten bilong dispela man em i kamap samting nating. 10 Husait i giamanim stretpela man na kisim em i go long rot nogut, dispela man bai pundaun long hul bilong em yet, tasol man i nogat asua bai kisim gutpela samting. 11 Mani man bai ting em stretpela man long ai bilong em yet, tasol rabisman husait i gat save bai i painim aut hait pasin bilong em. 12 Taim ol stretpela man i kamap lida na bosim ol manmeri, i gat bikpela amamas, tasol ol man nogut i kisim ples, ol manmeri i go hait olgeta. 13 Man husait i haitim sin bilong em i no inap sindaun gut, tasol husait i tok aut na tok nogat long pasin nogut bilong em bai i kisim bel isi bilong bikpela. 14 Man husait i stap gut wantaim bikpela i kisim blesing, tasol man husait i strongim bel bai i pundaun long hevi na trabol. 15 Lida man husait i no save lukautim ol manmeri bilong em gut i olsem wel abus lion na bear. 16 Lida husait i nogat gutpela tingting em man nogut tru, tasol man husait i luksave na les long stil pasin em bai i stap longpela taim. 17 Sapos wanpela man i kros pait na mekim nogut long narapela man na kapsaitim blut, em dispela man nogut bai i stap long dispela hevi longpela taim na dai, nogat man bai helpim em. 18 Husait man i wokabaut wantaim gutpela pasin em bai i stap gut, tasol husait i wokabaut krangi bai pundaun hariap. 19 Man husait i holim graun bai i gat planti kaikai i pulap, tasol man husait i bihainim man raun nating na i no gat gutpela as bai pulap long hangre na i stap rabis man. 20 Man husait i stap stret bai i gat planti blesing, tasol man husait i kamap bisnis man hariap bai i no inap abrusim pei nogut. 21 I no gutpela long kamap wan sait pasin man tasol man i ken mekim asua long liklik hap bret. 22 Man husait pasin bilong em i no stret bai tuhat long painim moni na kago, tasol olgeta samting em i kisim bai i lus nating. 23 Husait man i stretim pasin nogut bilong narapela man bai painim olsem dispela man bai mekim wanbel pasin stret, tasol man yumi krosim em long maus bai i stap birua. 24 Man husait i stil long papa mama bilong em na i tok, "Dispela em i no sin," em ol dispela lain man husait i save bagarapim ol samting. 25 Man husait i save tingim em yet na i no save skelim ol samting gut bai kisim hevi na trabol i kam, tasol husait i bilip long God Yawe bai i kamap gutpela man. 26 Man husait i tingim bel bilong em yet, dispela man em longlong, tasol man husait i gat gutpela tingting em bai i stap longwe long birua. 27 Man husait i sori long ol rabis man bai i no inap long sot long ol samting, tasol husait i pasim ai na givim baksait long ol bai bungim planti hevi. 28 Taim ol man nogut i kamap lida ol manmeri i go hait, tasol taim ol dispela lida i dai ol gutpela pasin i kam ples klia na pulap.
29 1 Sapos ol i stretim wanpela man planti taim tasol em i no harim tok, bai em i bagarap wantu tasol na i nogat rot bilong helpim em. 2 Taim ol stretpela manmeri i daunim pasin nogut bai ol manmeri i amamas na taim wanpela man nogut i kamap lida ol manmeri bai i bagarap. 3 Man i save laikim gutpela tingting i save mekim papa bilong em i amamas, tasol man i save raun wantaim ol pamukmeri i save pinisim mani bilong em. 4 Long stretpela pasin king bai lukautim kantri bilong em gut na sapos em i tingting long kisim mani bilong ol manmeri bai kantri i bagarap. 5 Man i grisim wantok bilong em i olsem em i putim umben long lek bilong em yet. 6 Sin bilong wanpela man nogut i olsem wanpela umben, tasol stretpela man i save singsing na amamas. 7 Stretpela man i save long hevi bilong ol rabis man, tasol ol man nogut i no save long dispela. 8 Ol bikhet man i save mekim ol man i belhat, tasol ol man i gat gutpela save i save mekim belhat i kamapim bel isi gen. 9 Taim man i gat gutpela tingting i kotim man i nogat gutpela tingting, em i save belhat na kros na i nogat malolo bilong em. 10 Man i save kilim narapela man i dai i no save laikim tru stretpela man na i laik kilim ol i dai. 11 Man i no gat gutpela tingting i save soim belhat bilong em ples klia tasol man i gat gutpela tingting i save daunim em yet na i stap bel isi. 12 Sapos wanpela lida i harim ol tok giaman, olgeta wokman bilong em bai i kamap ol wokman nogut. 13 God Yawe i wokim ai bilong rabisman na man i save daunim ol arapela man. 14 Sapos king i skelim stret kot bilong ol rabis man orait ol lain bilong em bai i stap king oltaim. 15 Sapos pikinini i ranawe taim yu laik stretim em na givim kanda, em bai mekim mama bilong em i sem. 16 Taim ol man nogut i bosim kantri bai pasin nogut i kamap bikpela, tasol ol stretpela man bai i lukim ol man nogut i pundaun. 17 Stretim pikininin man bilong yu na em bai mekim yu i stap gut na bai yu amamas. 18 Taim i nogat tok profet ol man bai i mekim kainkain pasin nambaut, tasol man i bihainim lo bilong God em i ken amamas. 19 Sapos yu toktok tasol long wokboi bilong yu, em bai harim, tasol em bai i no inap bihainim. 20 Yu lukim man i no save tingting gut na i hariap long toktok? Man i nogat gutpela tingting i winim dispela kain man. 21 Sapos yu mekim gut long wokboi bilong yu taim em i stap liklik yet, long taim bihain em bai givim hevi long yu. 22 Man bilong kros na belhat i save mekim planti sin. 23 Sapos man i apim em yet ol bai daunim em, tasol man i daunim em yet em bai i kisim biknem. 24 Man i helpim ol stilman na i no tokaut long dispela pasin nogut bilong ol, i olsem em i birua long em yet. 25 Pasin bilong pret long man i olsem umben, tasol man i bilip long God Yawe bai i stap gut. 26 Planti lain i save bihainim lida long kisim helpim. God Yawe tasol inap skelim tok stret na helpim ol. 27 Ol stretpela man i no laikim ol man bilong giaman na ol man nogut i no laik long bihainim stretpela pasin.
30 1 Dispela em i toktok bilong Agur pikinini man bilong Jake i bin mekim. Em i tokaut long Itiel na Ukal. 2 Tru tumas mi kamap olsem wel animol na i no olsem man na mi no gat tingting bilong man. 3 Mi no bing i gat gutpela tingting na mi no save God i Holi Tru. 4 Husait i go antap long heven na i kam daun? Husait i bin holim win long han bilong en? Husait i bin pulmapim wara long laplap bilong en? Husait i bin kamapim ol arere bilong dispela graun? Nem bilong em i husait na nem bilong pikinini man bilong em husait? Tru tumas yu save! 5 Olgeta tok bilong God i bin traim na em i olsem hap palang bilong husait ol lain i hait long em. 6 No ken putim toktok bilong yu yet antap long tok bilong God, nogut toktok bilong yu bai i soim olsem yu giaman. 7 Tupela samting mi askim yu, no ken pasim ol long mi taim mi i no dai yet. 8 Rausim pasin bilong hatwok nating na giaman i go longwe long mi. No ken larim mi i kamap rabis man o mani man, givim mi tasol kaikai mi laikim tru. 9 Sapos mi gat planti samting, bai mi lusim tinting long yu na tok, "Husait em God Yawe?" O sapos mi kamap rabis man, nogut bai mi stil na bagarapim nem bilong God. 10 No ken mekim giaman toktok na bagarapim wokboi long ai bilong bosman bilong em, nogut bai em i mekim tok nogut long yu na ol i painim asua bilong yu. 11 I gat ol lain manmeri husait i bagarapim papa bilong ol na i no save wokim gutpela pasin na amamas long mama bilong ol. 12 I gat narapela lain manmeri i stap klin long ai bilong ol yet, tasol ol i stap doti yet long pasin nogut bilong ol. 13 I gat narapela lain manmeri husait ai bilong ol i lukluk i go antap na ai bilong ol i save lukluk i go antap moa! 14 I gat ol lain manmeri tit bilong ol i olsem ol bainat na wisket bun bilong ol i olsem naip, long kilim man i no gat kago long graun na ol man husait i stap long nid. 15 Binatang bilong pulim blut bilong man i gat tupela pikinini meri; Ol i save krai na tok; "Givim na Givim". I gat tripela samting ol i no save pulap, foapela i no save `tok,"Inap". 16 Sheol;meri i no bel; graun, wara i no save pulap long en; na paia ino save tok,"Inap!" 17 Ol man husait i save tok bilas long papa na sakim tok bilong mama, ol pisin bilong ples daun bai kamautim tupela ai bilong en na ol kotkot bai kaikaim bodi bilong ol. 18 I gat tripela samting i naispela tumas long mi tasol foapela bai mi i no inap save, 19 wei bilong tarangau antap long skai na wei bilong snek antap long bikpela ston na wei bilong sip namel long solwara na pasin bilong wanpela man wantaim yangpela meri. 20 Dispela em wei bilong pamuk meri: em i kaikai na em i klinim maus na i tok, "Mi no mekim wanpela asua." 21 Aninit long tripela samting graun i save guria na aninit long fopela em i no inap helpim em yet, 22 taim wok boi nating i kamap king, longlong man i pulap wantaim kaikai, 23 taim meri ol i no save laikim em i marit na wok meri taim em i kisim ples bilong bos meri. 24 Fopela samting long graun i liklik tasol save bilong ol i moa yet. 25 ol anis em olsem ol man tasol i nogat strong bilong ol, ol i save redim kaikai bilong ol long taim bilong san. 26 ol mumut bilong bikpela ston i nogat strong olsem arapela animol, tasol ol i save wokim haus bilong ol insat bikpela ston. 27 Grasopa i nogat king, tasol olgeta i save wokabaut ananit long wanpela bosman tasol. 28 Geko, yu ken holim long tupela han bilong yu tasol yu ken painim ol long haus bilong king. 29 I gat tripela samting i save wokabaut gut tru na fopela i save luk gut tumas long we ol i wokabaut. 30 lion i wanpela strongpela wel animol namel long ol arapela na em i no save pret na ranawe, 31 kakaruk man i save apim het,meme man na strongpela soldia bilong king em stap long sait bilong em. 32 Sapos yu bin longlong na apim nem bilong yu yet o yu bin tingting long wokim pasin nogut na pasim maus wantaim han bilong yu. 33 Olsem susu bilong milk i tanimtanim na mekim bata na nus bai i blut taim ol i tanim, kain pasin bilong kros i kamapim tubel.
31 1 Ol toktok bilong King Lemuel, em ol gutpela skul toktok mama bilong em i lainim em. 2 Wanem, pikiknini man bilong mi? Em wanem samting tru, pikinini man long bel bilong mi? Yu laikim wanem samting tru, pikinini man long ol tok promis bilong mi? 3 Noken givim strong bilong yu i go long ol meri na long ol lain i save bagarapim ol king. 4 Em i no pasin bilong ol king, Lemuel, ol king i no ken dring wain o ol bikman bilong lukautim ol manmeri i noken tru nek i sigirap long dringim strongpela dring, 5 bilong wanem taim ol i dring, ol i save lus tingting long wanem wok ol i gat long wokim na bai ol i daunim ol gutpela manmeri i stap long hevi. 6 Givim strongpela dring i go long man i wok long dai na tu givim wain i go long ol lain i stap long bikpela pen. 7 Long wanem em bai i dring na lus tingting long wari em i gat na bai i no inap tingim hevi bilong em. 8 Yu kisim maus bilong ol lain i no inap long toktok i go long ol lain husait i wok long dai. 9 Tokaut, tingim gut na skelim wanem em i stret na kisim wari bilong ol turangu manmeri na askim. 10 Husait i ken painim gutpela meri? Pasin bilong em i winim olgeta gutpela samting em i dia tumas. 11 Bel na tingting bilong man bilong em i stap long em na man bilong em i no inap i stap turangu man. 12 Em i wokim ol gutpela samting long em na i no inap mekim nogut long em olgeta taim. 13 Em kisim gras bilong sipsip na rop bilong somapim klos na em i amamas long mekim wok long han bilong em. 14 Em i olsem sip bilong kisim kago i go i kam long solwara na em i save i go kisim kaikai long longwe i kam. 15 Long biknait em i save kirap na redim kaikai bilong ol lain bilong em long haus na tu em i save skelim wok na givim i go long ol wokmeri bilong em. 16 Em lukim gut hap graun na baim, wanem kaikai i kamap long han bilong em, orait, em planim wain gaden. 17 Em i save bilasim em yet wantaim strong na mekim han bilong em i strong moa. 18 Em save wanem samting em bai mekim long kamapim moa gutpela samting long em na long nait lam bilong em bai lait i stap na i no inap i dai. 19 Em i putim han bilong em long stik diwai na holim rop. 20 Em i save tingim ol turangu lain na tingim ol lain i save sot long ol samting. 21 Em i no save pret long kol bilong nait bai kisim ol lain bilong em long haus, long wanem ol lain bilong em long haus bai karamapim ol yet long retpela klos. 22 Em mekim blanket long karamapim bet bilong em na putim pepol laplap long skin. 23 Em save tu olsem man bilong em i save stap long dua, taim em sindaun wantaim ol hetman bilong dispela kantri. 24 Em i save wokim ol waitpela klos na salim ol na em i save wokim belt na salim long ol moni man. 25 Em i karamapim em yet wantaim strong na biknem na em bai i stap amamas oltaim. 26 Em i save toktok wantaim gutpela tingting na lo bilong gutpela pasin i stap long maus bilong em. 27 Em save lukautim gut tru olgeta lain long haus bilong em na em i no save i stap nating, em save wok na kaikai. 28 Ol pikinini bilong em i save kolim em olsem gutpela mama na man bilong em i save givim biknem long em na tok, 29 "Planti meri i save mekim gutpela pasin tasol yu winim ol tru." 30 Gutpela samting yu save laikim em i giaman, gutpela samting i save winim tingting bilong yu, em i samting nating tasol meri i save pret long God Yawe bai kisim biknem. 31 Givim pei long wanem pasin em i mekim na larim wok bilong em yet i givim biknem long em long ol dua bilong bikpela banis.